edebiyatimiz.com Yeni müfredata uygun ders notları
Hayatı
Ahmet Cevdet Paşa, günümüzde Bulgaristan sınırları içinde kalan Lofça kasabasında dünyaya gelmiştir. Babası Lofça idare meclisi üyelerinden Hacı Süleyman Ağa’dır. Annesi de yine Lofça’nın köklü ailelerinden bir kadın olan Ayşe Sümbül Hanım’dır. İlk tahsilini memleketi Lofça’da yaptıktan sonra İstanbul’a gelmiş, Fatih Başkurşunlu medresesinde okumuştur. Medrese eğitiminin yanı sıra dönemin tanınmış alimlerinden özel dersler almıştır. Arapça ve Farsça’ya son derece hâkim olan Ahmet Cevdet Paşa; tarih, hukuk, dil bilgisi gibi alanlarda da alim denilebilecek seviyeye ulaşmıştır.
Dönemin sadrazamı Reşit Paşa ile tanışması sanatçı için bir dönüm noktası olmuştur. Reşit Paşa, hukuki konularda Ahmet Cevdet Paşa’nın zekasından faydalanmış, Ahmet Cevdet’e Avrupai düşünce yapısını aşılamıştır. Tanzimat döneminin ki büyük siyasi adamı Ali Paşa ve Fuat Paşa ile de yakından tanışma fırsatı bulmuş, daha sonra Meclis-i Maarif üyeliği ve Darülmuallimin müdürlüğünde bulunmuştur. 1851 yılında Encümen-i Daniş üyeliğine seçilen Ahmet Cedvet Paşa, Bosna-Hersek’te müfettişlik, Halep’te valilik yapmıştır. Daha sonra yeniden İstanbul’a dönmüş çeşitli devlet görevlerini başarıyla icra etmiştir. Tanzimat döneminin birçok Avrupai düzenlemesinde yine onun imzası vardır. Ayrıca Türk tarihinin ilk medeni kanunu “Mecelle”yi hazırlamıştır.
Fatma Aliye ve Emine Semiye isimli iki kızı vardır. Ahmet Cevdet Paşa, devlet ve ilim işlerinden arta kalan zamanı kızlarıyla ilgilenerek geçirmiş, onların da bir kültür-sanat insanı olarak yetişmelerini sağlamıştır. Ahmet Cevdet Paşa, 25 Mayıs 1895 tarihinde hayata gözlerini yummuştur.
Ahmet Cevdet Paşa’nın Edebi Kişiliği
- Ahmet Cevdet Paşa, batı dünyasının ilim ve fikir sanat hareketlerini kendi yetiştiği coğrafyanın gelenekleriyle bütünleştirmiş, milli kimliğini her daim koruyabilmiş bir aydındır.
- Türkçe’nin sadeleşmesi hareketine ciddiyet getirmiş, Türk şiirini milli bir kimlik kazandırmayı amaçlamıştır.
- Türkçe’nin doğal ölçüsünün hece ölçüsü olduğunu savunmuştur.
- Özellikle tarih alanında çalışmış eski edebiyatın son büyük nesir ustaları arasında yer almıştır.
- Kısa cümlelerden kurulu, sağlam, sade bir nesir dili oluşturmuştur.
Ahmet Cevdet Paşa Eserleri
Tarih-i Cevdet: Kaynarca Antlaşmasında Vaka-yı Hayriye’ye kadar süren Osmanlı tarihini anlatan 12 ciltlik bir eserdir.
Tezakir-i Cevdet: 19. yüzyıl Türk tarihi için son derece önemli bir eserdir. Şahit olduğu ya da bizzat yaşadığı olayları kaleme almıştır.
Kısas-ı Enbiya: 12 ciltlik büyük bir peygamberler tarihi ansiklopedisidir. Hz. Adem’den Hz. Muhammed’e kadar başlıca peygamberlerin yaşamını, İslamiyet’i doğuş ve yayılışını, Dört Halife Devrini, Emevileri ve Abbasileri anlatır.
