Kayıkçı Kul Mustafa Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

İLGİLİ YAZILAR

Hayatı

Asıl adı Mustafa olduğu tahmin edilen şairin mahlası “Kayıkçı” veya “Kul” olarak bilinmektedir. “Kayıkçı” mahlasını, gençlik yıllarında Cezayir’de bulunduğu için almış olduğu belirtilir. Ancak bazı kaynaklar onun “garp ocakları”nda yetiştiği için bu mahlasla anıldığını söyler. Elçin’e göre Mustafa, askerlik hizmeti için Kuzey Afrika’ya giden bir yeniçeridir veya Türk kültürünün temsilcisi olan bir âşıktır. “Kayıkçı Kul Mustafa”nın doğum tarihi ve ailesi hakkında kesin bilgiler bulunmamaktadır. Ancak Saim Sakaoğlu, onun XVI. asrın son çeyreğinde doğduğunu ifade eder. Tarihî ve edebî belgeler, onun XVII. yüzyılın âşık/ozanı olduğunu kesin olarak ortaya koyar. O dönemin ünlü âşıklarından Katibî Kuloğlu ve Gedayi gibi isimlerle arkadaş olduğu bilinmektedir. Şiirlerinde “bencileyin” ve “sencileyin” gibi kelimelerin yer alması nedeniyle, Aydın-Nazilli çevresinde doğmuş olabileceği ileri sürülmektedir.

Kayıkçı Kul Mustafa, Murat Reis’in hamiliğini üstlendiği bir “levend”dir ve IV. Murat’a “kul” olmuştur. Son günlerini İstanbul’da geçirmiştir. Ölüm tarihi kesin olmamakla birlikte, tahmini olarak 1646’dan sonraya veya 1659’dan sonraya denk geldiği belirtilir. Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde, bu şairin IV. Murat devrinde yaşadığı kaydedilir.

Kayıkçı Kul Mustafa’nın Edebi Kişiliği

Kayıkçı Kul Mustafa 17. yüzyıl saz şairlerindendir.
Asker ocağında yetişmiş, çeşitli savaşlara katılmıştır.
Dönemin önemli olayları üzerine şiirler söylemiş, devrin tarihi olayları ile ilgilenmiştir.
Çağdaşlarının aksine şiirlerinde divan edebiyatının tesiri yok denecek kadar azdır.
Dördüncü Murat’ın Bağdat’a yürüyüşü dolayısıyla söylenmiş “Genç Osman Destanı” ile ünlenmiştir. Bu şiiri Türk edebiyatının en önemli yapma destanları arasında gösterilmektedir.
Şiirlerinde sade ve samimi bir üslubu seçmiş, Karacaoğlan’dan etkilenmiştir.
Şiirleri nazım tekniği bakımından kusurludur.
Lirik sevgi şiirleri ve özellikle koçaklama-destan türündeki başarısıyla döneminin şöhret sahibi ozanları arasında yerini almıştır. Özellikle sınır boylarındaki askerler tarafından çok sevilmiştir.
Şiirlerinde genellikle 11’li hece ölçüsü kullanmıştır.
Bektaşiliği benimsedikten sonra “nefes” türünde şiirler de yazmıştır.
Evliya Çelebi, meşhur Seyahatnamesinde Kayıkçı Kul Mustafa için çöğür çalmasını bilen bir ozan ifadesini kullanmıştır.