edebiyatimiz.com Yeni müfredata uygun ders notları
Seyahat Jurnali, Direktör Ali Bey’in Anadolu’dan Hindistan’a kadar uzanan yolculuğunu anlatan bir eserdir. Bu eser, edebiyatımızın Batılı anlamdaki ilk günlük örneği kabul edilir. Ancak Seyahat Jurnali, daha çok gezi yazısı niteliği taşır. Eser, 1885 yılında başlayıp 1888’de sona eren uzun bir yolculuğun yazardaki izlenimlerini okuyucuya aktarmaktadır.
Seyahat Jurnali Ne Anlatır?
Duyun-ı Umumiye İdaresi müfettişi olan Direktör Ali Bey, Diyarbakır ve çevresindeki tuzlalarda yaşanan sıkıntıları tespit etmek için görevlendirilir. İstanbul’dan Diyarbakır’a doğru yolculuğa çıkar. Önce Midilliye uğrayıp Ayvalık üstünden İzmir’e geçer. Buradan gemiye binerek İskenderun Limanı’nda iner. Kara yoluyla Halep, Kilis, Antep, Birecik ve Siverek’ten geçerek Diyarbakır’a ulaşır. Bölgede üç seneye yakın bir süre yaşayan Ali Bey, Diyarbakır’ın yanında Siirt, Mardin, Bingöl, Muş, Van gibi bölgeleri de ziyaret eder. Buralarda yaşanan sıkıntıları çözer. Görevi bitip İstanbul’a döneceği sırada merkezden gelen yeni bir görev üzerine Bağdat’a gitmesi gerekir. Yolculuğu Dicle Nehri üzerinden yapmayı planlar. Hazırlattığı kelek ile (nehir üzerinde yolculuk etmeyi sağlayan ilkel bir sal) Bağdat’a doğru yola koyulur.
İkinci bölümü Diyarbakır’dan Bağdat’a uzanan ve büyük kısmı Dicle üzerinde devam eden yolculuktur. Nehrin su seviyesine göre kimi zaman yavaşlayan kimi zaman süratlenen kelekle, son derece meşakkatli bir yolculuk yapar. Hasankeyf, Cizre, Musul, Tikrit, Samarra ve Azamiye’yi geçen sanatçı Bağdat’a varır. Bir süre de Bağdat’ta yaşayan Direktör Ali Bey; Kerbela, Necef, Babil, Kufe gibi önemli şehirleri ziyaret eder. Buralarla ilgili izlenimlerini de okuyucuya aktarır. Görevinin bitmesi üzerine İstanbul’a dönmek için deniz yolunu tercih eder. İstanbul’a giden gemi Bombay’dan kalktığı için Hindistan’a doğru yola koyulur.
Basra Körfezi’nden hareket eden gemi ile Karaçi’yi geçerek Bombay’a varır. Yol yorgunu olması ve Hindistan’ı da tanımak istemesi nedeniyle bir hafta sonraki gemiye bilet alır. Bu bir haftalık sürede Hint kültürü hakkında gözlemler yapar. Daha sonra Süveyş üzerinden Kahire’ye, oradan da İskenderiye’ye geçer. Nihayet İskenderiye’den kalkan gemi, onu İstanbul’a ulaştırır.
Seyahat Jurnali’nin Önemi Nedir?
Edebiyatımızdaki ilk Batılı günlük örneği kabul edilen Seyahat Jurnali, ilk olma özelliği dışında içeriği ile de mühim bir eserdir. Anadolu’nun doğu ve güney doğu bölgelerinin yanı sıra, o gün imparatorluk sınırları içinde yer alan Mezopotamya hakkında da önemli bilgiler aktarır. Gezdiği, gördüğü, yerlerin sosyal, etnik, kültürel özellikleri hakkında bilgiler verir. Ayrıca gündelik yaşamın ilginç detaylarından batıl inançlara kadar yöre insanı hakkında kafamızda bir şablon çıkarmaya yarayacak ipuçlarını bizlere aktarır.
