edebiyatimiz.com Yeni müfredata uygun ders notları
İLGİLİ YAZILAR
Hatıra, bir yazarın kendi başından geçmiş veya kendisinin de karıştığı birtakım önemli olayları sanat değeri taşıyan bir dille anlattığı yazı türüdür. Hatıra, Tanzimat Dönemi’nde edebiyatımızda görülmeye başlayan bir yazı türü değildir. Babür Şah’ın yazdığı Babürnâme adlı hatırat edebiyatımızdaki ilk hatıra örneği kabul edilir.
Divan edebiyatında düzyazı türlerine rağbet gösterilmemesi nedeniyle hatıra türü de gelişim gösterememiştir. Tanzimat Dönemi’nde anı türü öne çıkmaya başlamış, sanatçılar anılarını yazma yoluna gitmiştir. Servetifünun Dönemi’nde ise anı türü tam anlamıyla batılı bir kimlik kazanmıştır.
Tanzimat Dönemi’nde Anı Türünde Yazılan Eserler
Ziya Paşa: Defter-i Amal
Namık Kemal: Magosa Mektupları
Akif Paşa: Tabsıra
Muallim Naci: Ömer’in Çocukluğu
Defter-i Amal
Ziya Paşa’nın çocukluk anılarını anlattığı eseridir. Defter-i Amal, Edebiyatımızın batılı anlamdaki ilk anı (hatıra) örneği kabul edilir. Ziya Paşa bu eserini, J.J Rousseau’nun “İtiraflar” adlı esrinden esinlenerek yazmıştır. Eserin tam hali henüz bulunamamıştır. Bazı bölümleri Ebuzziya Tevfik Bey tarafından “Numene-i Edebiyat-ı Osmaniyye” ye alınmıştır.
Magosa Mektupları
Magosa Mektupları, Namık Kemal’in Kıbrıs’ın Magosa (Famagusta) şehrinde sürgün hayatı yaşadığı dönemde yazdığı mektuplardır. Bu mektuplar, şairin yalnızlık ve özlem duygularını, ailesine ve yakın dostlarına yazdığı kişisel düşüncelerini ve duygularını içerir. Aynı zamanda, dönemin siyasi ve toplumsal koşullarını, Namık Kemal’in bu koşullar karşısındaki görüşlerini ve edebi düşüncelerini de yansıtır. Mektuplar, Namık Kemal’in iç dünyasını ve yaşadığı zor şartları anlamak için önemli bir kaynak niteliğindedir.
Tabsıra
Tanzimat Dönemi’nin önemli isimlerinden Akif Paşa’nın anılarını içeren eserdir. Edebiyatımızda anı türünün ilk örnekleri olması bakımından önemli bir eserdir. Bir önsöz ve iki bölümden oluşan bu Tabsıra, dilinin sadeliği, cümlelerinin kısalığı ve devrin sosyal hayatı hakkında bilgi vermesi bakımından ilgi çekicidir. Eserin önsüzü Namık Kemal tarafından yazılmıştır.
Ömer’in Çocukluğu
Muallim Naci’nin anı türündeki eseridir. Muallim Naci’nin asıl adı Ömer’dir. Bu eserde Muallim Naci, sekiz yaşına kadarki hayat hikayesini anlatır. Eserde yazarın çocukluk günleri, baba ve annesinin kişilikleri, bir çocuğun bakışıyla ve başarılı bir şekilde okuyucuya aktarılır. Ömer’in Çocukluğu, Tanzimat Dönemi’nde anı türünde yazılan en önemli eserlerin başında gelmektedir.
