Zekeriya Sertel Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Mehmet Zekeriya Sertel, 1890 yılında Selanik’e bağlı Usturumca’da varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Asıl adı Zikri olan Sertel, lise yıllarında adını Mehmet Zekeriya olarak değiştirdi ve gazetecilik hayatı boyunca bu isimle anıldı. İlköğrenimini doğduğu yerde, orta öğrenimini Selanik ve Edirne’de tamamladıktan sonra Edirne ve Selanik İdadileri’nde eğitim gördü. II. Meşrutiyet’in ilan edildiği dönemde Selanik Hukuk Fakültesi’ne başladı ancak Osmanlı’nın Selanik’i kaybetmesi üzerine İstanbul’a göç etti. İstanbul’da Yunus Nadi’nin çıkarttığı Tasvir-i Efkar gazetesinde çalıştı ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne girdi.

1913 yılında Maarif Bakanlığı tarafından eğitim için yurt dışına gönderilen öğrenciler arasında yer aldı ve Paris Sorbonne Üniversitesi’nde ünlü sosyolog Emile Durkheim’in öğrencisi oldu. 1915’te ilk kadın gazetecilerimizden Sabiha Hanım’la evlendi. 1934’teki Soyadı Yasası’ndan sonra Sertel soyadını aldı. I. Dünya Savaşı döneminde Muhacirin Umum Müdürüğü’nde çalıştı ve 1919-1923 yılları arasında Columbia Üniversitesi Gazetecilik Bölümünde (Amerika) eğitim aldı. ABD’de olduğu dönemde, New York Times gazetesinde Kurtuluş Savaşı hakkında yazılar yazdı.

Türkiye’ye döndükten sonra Atatürk tarafından Matbuat Umum Müdürlüğüne atandı. Sertel’in bu görevi sadece 2 ay sürdü. Bir yazısı sebebiyle Ankara İstiklal Mahkemesi tarafından Sinop’a sürüldü ve daha sonra çeşitli nedenlerle hapse girdi. Basın özgürlüğü mücadelesi nedeniyle eşiyle birlikte 1952’de yurt dışına çıkmak zorunda kaldı ve birçok Batı ve Doğu Avrupa ülkesinde yaşadı. 1958’de Bakü’ye yerleşti. Eşinin ölümünden sonra Paris’te yaşamaya başladı ve 1969’da Türkiye’ye dönmek istese de sınır dışı edildi. Danıştay’da açtığı davayı kazanarak 3 Mart 1977’de Türkiye’ye döndü. 11 Mart 1980’de Paris’te vefat etti.

Zekeriya Sertel’in Edebi Kişiliği

Zekeriya Sertel, Türkiye basın tarihinin en önemli isimlerinden biri olarak kabul edilir. Tüm yaşamını demokrasi ve ifade özgürlüğü uğruna harcamıştır. Türk gazeteciliğine modern teknikleri uygulayarak yeni bir anlayış getirmiş ve popüler gazeteciliğin ilk temsilcilerinden biri olmuştur.
1932’de ülkenin ilk ansiklopedisi olan Hayat Ansiklopedisi’ni hazırlamış ve Çocuk Ansiklopedisi’nin yayımlanmasına öncülük etmiştir.
Zekeriya Sertel, Türkiye’nin çalkantılı kuruluş yılları süresince birçok eser verdi. Hatırladıklarım adlı eseri, anılarından oluşur ve o dönemin tarihine, siyasetine ışık tutar. Mavi Gözlü Dev ve Nazım Hikmet’in Son Yılları adlı eserlerinde Nazım Hikmet’in yaşamını ve sanatını anlatır.