Kaygusuz Abdal Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Asıl adı Alayi Gaybi ya da Alaeddin Gaybi olan Kaygusuz Abdal, 1341-1342 yıllarında Alanya’da doğmuştur. Babası Alanya beyi Hüsameddin Mahmud, dedesi ise Alaeddin Bin Yusuf’tur. Bazı kaynaklara göre, soyu Anadolu Selçuklularına dayanmaktadır. Kaygusuz Abdal, çocukluğunda birçok ilimi tahsil etmiş, aynı zamanda silahşorlük, pehlivanlık ve avcılık gibi yeteneklere sahip olmuştur.

Menkıbeye göre genç Gaybi, bir gün avlanırken yaraladığı bir geyiğin Abdal Musa’nın tekkesine sığınması üzerine tekkeye girer ve Abdal Musa’nın huzuruna çıkar. Abdal Musa’nın manevi kudreti karşısında etkilenerek onun müridi olur ve tekkeden ayrılmaz.

Kaygusuz Abdal, Abdal Musa’ya kırk yıl hizmet ettikten sonra, pirinin emriyle Mısır’a şeyh olarak gönderilir ve burada bir tekke kurar. Mısır’da bir mağaraya gömüldüğü rivayet edilmektedir. Bir diğer rivayete göre ise Elmalı’ya bağlı Tekke köyünde bulunan Abdal Musa türbesinde gömülüdür.

Kaygusuz Abdal’ın Edebi Kişiliği

Kaygusuz Abdal, 14. yüzyılın sonlarıyla 15. yüzyılın ilk yarısında yaşamış, şiirleri ve nesirleriyle tasavvufi düşünceyi yaymış, Alevi-Bektaşi edebiyatının öncüsü olmuştur.
Şiirlerinde ve nesirlerinde Allah, insan-ı kâmil, aşk, gönül, zikr, vahdet, edeb ve dünya gibi tasavvufi konuları işler.
Eserlerinde hem hece hem de aruz vezni kullanmış, Yunus Emre’den ilham almış, fakat kendi orijinal tarzını da geliştirmiştir.
Kaygusuz Abdal’ın dili sade ve öz Türkçedir. Yer yer kullanılan yabancı sözcükler bile Türkçeye mal olmuştur. Şiirlerinde mizahi ve müstehzi bir üslup görülmektedir.
Eserlerinde tam ve zengin uyakların yanında yarım uyaklar da sıklıkla kullanılmıştır. Arapça ve Farsça sözcüklerle Türkçe sözcükleri uyaklaması dikkati çeker.
Tahkiyeden delil ve ispat yoluna kadar çeşitli anlatım şekilleri kullanmış, tekrir, seci, mecaz, atasözleri ve deyimleri de kullanmıştır.
Alevi-Bektaşi edebiyatının ilk mümessili ve kurucusu olarak kabul edilir. Bu edebiyat, Yunus Emre’nin ilhamıyla şekillenmiş ve Kaygusuz Abdal, bu geleneği devam ettirmiştir.
Kaygusuz Abdal’ın kullandığı mahlaslar arasında Kaygusuz Baba, Baba Kaygusuz, Kaygusuz Sultan, Kaygusuz Sultan Abdal, Miskin Kaygusuz, Miskin Sarayi, Kul Kaygusuz gibi isimler bulunmaktadır.