Ali Suavi Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Ali Efendi, Hacı Ali Efendi, El-Hac Ali Efendi, Küçük Hoca gibi isimlerle de bilinen Ali Suavi, 8 Aralık 1839’da İstanbul’un Cerrahpaşa semtinde dünyaya geldi. Eğitim hayatına Sıbyan mektebinde başlayanAli Suavi, daha sonra Davutpaşa Rüştiyesi’nde öğrenim gördü. Eğitimine Bab-ı Seraskeri’de Dersaadet Yoklama Kalemi’nde memur olarak devam etti. Rüştiye muallimliği imtihanını başarıyla geçerek Bursa Rüştiyesi’ne Muallim-i Evvel tayin edildi. Bir yıl kaldığı Bursa’dan sonra Sofya’da ticaret mahkemesi reisliği ve ardından Filibe’de tahrirat müdürlüğü görevlerinde bulundu. Bu sırada Namık Kemal’in dikkatini çekti.

1867 yılında Muhbir gazetesinde gazeteciliğe başladı. Dönemin siyasi ve sosyal meselelerine yönelik eleştiriler içeren yazılar yazdı. Bu yazıları nedeniyle Kastamonu’ya sürgün edildi. Namık Kemal ve Ziya Paşa ile Paris’e kaçtı. 1867’de Paris’te Mustafa Fazıl Paşa’nın ekonomik desteğiyle Yeni Osmanlılar Cemiyeti kuruldu. Suavi, Londra’da Muhbir (Le Mukhbir) adlı gazeteyi çıkarmaya başladı. 1876 sonbaharında kadar  Sultan Abdülhamid’in affıyla İstanbul’a döndü.

20 Mayıs 1878’de Çırağan Sarayı’nı basarak Sultan Murad’ı tahta çıkarmaya çalışırken Beşiktaş Zabıta Amiri Hasan Paşa tarafından öldürüldü.

Ali Suavi’nin Edebi Kişiliği

• Ali Suavi, Osmanlı’da benzeri görülmemiş bir muhalefet grubunun üyelerinden biri olarak, devletin sorunlarına çözüm üretmeye çalıştı. Düşüncelerini şeriatın felsefi temeline dayandırdı.
• Suavi’ye göre siyasî iktidarın zulmünü ve istibdadını ortadan kaldırmanın hem İslâmî, hem de meşru tek yolu meşrutiyet rejimiydi. Suavi’nin en önemli yönlerinden biri, Türklük ve Türkçülük davasını başlatmış olmasıdır.
• Ali Suavi’nin yazıları, sanat duygusundan yoksun, dili kuru, üslûbu yavan olsa da anlaşılır eserlerdi.
• Toplumu bilinçlendirmek adına cami kubbesi altında ilk kez siyasî konferans veren, meşrutiyet, eşitlik ve hürriyet kavramlarını İslâm ilmine dayanarak savunan; ilk şahsî salnameyi ve resimli ansiklopediyi yazan; sistemsiz de olsa Türkçülük ve Türkçecilik düşüncesini başlatan Suavi, hayatı boyunca mücadeleci bir ruhla hareket etti ve pek çok alanda ilkleri başardı.

Ali Suavi Eserleri

Kamus Ül-Ulum Vel-Maarif, (Paris, 1870, Türkçe Batı örneğine uygun ilk ansiklopedi, yarım kalmıştır.)
Hive (Paris, 1874)
Montenegro-A Propos De L’Herzegovine (Paris, 1876)
Ali Paşa’nın Siyaseti
Hukuk-üş Şevari