Neşati Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Neşati, klâsik Türk edebiyatının 17. yüzyılda yetiştirdiği büyük şairlerden biridir ve Edirne’de doğmuştur. Hayatı hakkında çok fazla bilgi bulunmamaktadır. Adı Ahmed olan şairin doğum tarihi bilinmemektedir. Kaynaklar asıl adının Ahmed olduğu konusunda hemfikirdir, ancak Sâkıb Dede onun adının Süleyman olduğunu kaydetmiştir.

Neşati, eğitimini tamamladıktan sonra Gelibolu Mevlevihanesi’nde Ağa-zâde Şeyh Mehmed Dede’den inabet almış ve bu tarikata intisap etmiştir. Sanatçı, 1621’de İstanbul’da yaşanan şiddetli soğuktan dolayı denizin donmasına tarih düşürdüğüne göre bu tarihte İstanbul’da bulunmuş olmalıdır.

Ağa-zâde Şeyh Mehmed Efendi’nin ölümünden sonra Konya’ya gitmiş ve burada bir müddet kalmıştır. Mevlânâ’nın türbesini öven ünlü methiyesini kaleme almıştır. Daha sonra Konya’dan Edirne’ye dönmüş ve Muradiye Mevlevihanesi Şeyhi Osman Dede’nin yerine 1670 yılında postnişin olarak atanmıştır. Neşati, Muradiye Mevlevihane’sini tamir etmiş ve genişletmiştir. 1674 yılında vefat eden şair, Muradiye’nin haziresine defnedilmiştir.

Neşati’nin Edebi Kişiliği

17. yüzyılın önde gelen divan şairlerindendir.
İilk dönemlerinde Semendî mahlasını kullanmıştır. Devrin şeyhülislâmı (muhtemelen Bahâyî Efendi), Neşati’ye “Çelebi sen bir müstaid âdeme benzersin, lâkin Semendî at canbazı dimekdür. “Şimden sonra mahlasun Neşati olsun” diyerek yeni mahlasını vermiştir.
Gazel ve kaside türünde başarılı eserler vermiş, birçok şaire hocalık yapmıştır.
Sebk-i Hindî akımının Türk edebiyatındaki önemli temsilcilerindendir. Onun şiirlerinde ahenk ve hayal zenginliği dikkat çeker. Özellikle gazellerinde tasavvuf kavramları hayallerle süslü bir anlam zenginliği taşır.
Neşâtî’nin şiirlerinde Nef’î’yi takip ettiği, ancak onun derecesine çıkamadığı belirtilir.
Gazellerinde kullandığı dil, kasidelerinden daha sadedir. Şiirlerinde hayal gücü, mübalağalı ifadeler, orijinal benzetmeler ve yeni anlamlar ön plandadır. Ayrıca, kasidelerinde üçlü, dörtlü, beşli hatta az da olsa altılı zincirleme terkipler kullanması dikkat çekmektedir.
Nazireleriyle öne çıkmış, Bâkî, Fehîm Sabrî, Nef’î, Bahâyî ve İsmetî’yi gibi şairlere nazireler yazmıştır.
Divanı 1933’te Nüzhet Ergun tarafından yayımlanmıştır..