Ahmet Vefik Paşa Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Ahmet Vefik Paşa, 3 Temmuz 1823’te İstanbul’da doğmuştur. Hariciye Nezareti memurlarından Ruhittin Efendi’nin oğludur. Eğitim hayatına İstanbul’da başlamış, babasının Mustafa Reşit Paşa ile Paris’e gitmesi üzerine lise öğrenimini orada tamamlamış, Fransızcayı ana dili gibi öğrenmiştir. Fransızcanın yanı sıra İtalyanca, Yunanca ve Latinceyi de öğrenmiştir. 1837 yılında yurda dönerek Tercüme Odası’na girmiş, böylece memuriyet hayatı başlamıştır.1840 yılında elçilik kâtibi olarak gittiği Londra’da da İngilizceyi öğrenmiş, İstanbul’a dönünce yine Tercüme Odası’nda çalışmaya devam etmiştir. 1851’de Encümen-i Daniş üyeliğine seçilmiş, hemen ardından İran’a elçi olarak görevlendirilmiştir. Bu vazife esnasında da Farsçayı öğrenerek İran edebiyatını yakından tanıma fırsatı bulmuştur.

Daha sonra Paris elçiliğine atanmış, 1862’de İstanbul’a dönerek Darülfünun’da tarih felsefesi dersleri vermiştir. 29 Mayıs 1862 tarihinde Padişah Abdülaziz tarafından Divan-ı Muhasebat Reisliği’ne tayin edilen Ahmet Vefik Paşa bugünkü adıyla Sayıştay’ın ilk başkanlığını yapmıştır. 18 Mart 1877’de çalışmalarına başlayan ilk Meclis-i Mebusan’ın İstanbul üyesi olarak seçilen Vefik Paşa, Mebusan’ın başkanlığını yaptı. 1878’de önce Maarif Nazırı, daha sonra da sadrazam oldu ve yüzyıllardır kullanılan “sadrazam” sözcüğünü “başvekil” olarak değiştirdi. 1879-1882 yılları arasında Bursa valisi olarak görev yaptı. 2 Nisan 1891’de İstanbul’da hayatını kaybetti.

Ahmet Vefik Paşa’nın Edebi Kişiliği

Tiyatro yazarı, çevirmen, dilci, tarihçi, devlet ve siyaset adamı kişiliğiyle Tanzimat döneminin önde gelen kişilerindendir.
Edebiyat dünyasında Moliere’den yaptığı çeviri ve adaptasyonlarla tanınır. Moliere’in on altı eserini tiyatroya uyarlamış, Victor Hugo ve Voltaire’in eserlerini tercüme etmiştir.
Bursa Valiliği yaptığı sırada inşa ettirdiği tiyatroda kendi oyunlarını oynatmış, provalarla bir rejisör gibi ilgilenmiş ve memurları oyunu izlemeye mecbur tutmuştur. Tiyatroya düşkünlüğü yüzünden tuhaf bir adam olarak tanınmıştır.
Türk dili ve tarihi alanında yaptığı çalışmalarla Türkçülük akımına öncülük etmiştir.
Ebülgazi Bahadır Han’dan (Çağatayca’dan Osmanlı Türkçesine) çevirdiği Şecere-i Türkî (Türklerin Soy Kütüğü) ve Lehçe-i Osmanî (Türkçe Sözlük) bu çalışmalarının en önemlileridir.