Sevgi Özel Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Sevgi Özel, 9 Ocak 1948’de Ankara’nın Polatlı ilçesine bağlı Beyceğiz köyünde doğdu. Annesi Miyase Hanım ve çiftçi babası Seyit Ahmet Özel’in kızı olan Sevgi, ailesinin ifadesine göre 30 Haziran 1948’de doğmuş olmasına rağmen resmi kayıtlarda doğum tarihi 9 Ocak 1948 olarak geçmektedir. 1960 yılında ailesiyle birlikte Ankara’ya göç eden Özel, burada Samanpazarı’na yerleşti.

Ankara’da Atatürk İlkokulu’nda başladığı eğitim hayatını, Anafartalar Lisesi’nin orta ve lise kısımlarını tamamlayarak sürdürdü. 1971 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldu. Aynı yıl Türk Dil Kurumu’nda (TDK) çalışmaya başladı ve 1983 yılında kendi isteğiyle bu kurumdan ayrıldı.

1987 yılında eski TDK üyelerinden 34 kişiyle birlikte Dil Derneği’nin kurucuları arasında yer aldı ve bu dernekte genel yazmanlık ve asbaşkanlık görevlerinde bulundu. 10 Ekim 1983’te Bilgi Yayınevi’ne giren Özel, burada yaklaşık on yıl yayın sorumlusu olarak çalıştı.

Sanatçı, Türkiye’nin çeşitli yerlerinde söyleşilerde, açıkoturumlarda konuştu; konferanslar verdi. Dil ve edebiyat üzerine yazdığı yazılar, Dil Derneği’nin “Çağdaş Türk Dili” aylık dergisinde, “Cumhuriyet” gazetesinde ve “Türk Dili”, “Hürriyet Gösteri”, “Varlık”, “Adam Sanat”, “Evrensel Kültür”, “Mülkiye Dergisi”, “Atatürkçü Düşünce”, “Bilim ve Ütopya” gibi dergilerde yayımlandı. 2017 yılında PEN Duygu Asena Ödülü’ne layık görüldü.

Sevgi Özel’in Edebi Kişiliği

• Sevgi Özel, dilci kimliğiyle tanınan bir yazardır. Üniversite mezuniyetinin hemen ardından göreve başladığı TDK’da, Doğan Aksan yönetiminde hazırlanan ortak kitaplarda yer aldı. Bu çalışmalardan ilki, 1976 tarihli “Sözcük Türleri”dir. “Türkiye Türkçesi Gelişmeli Sesbilimi” (1978) ve “Türkiye Türkçesinin Sözdizimi” (1981) adlı kitapların hazırlanışında bulundu.
• İmzasını taşıyan ilk kitap, “Türkiye Türkçesinde Sözcük Türetme ve Bileştirme” (1977) adını taşır. Ayrıca Besim Atalay ve Ahmet Cevat Emre biyografilerini hazırladı ve Türkiye Türkçesiyle ilgili çalışmalarını kurumdan ayrıldıktan sonra da sürdürdü.
• Öykü çalışmalarına 1970’lerde başlayan Özel, ilk öykü kitabı “Devrimciler Âşık Olamaz(dı)“yı 1994 yılında yayımladı. Her yazarın baştan bir dil işçiliğine soyunması gerektiğine inanan Özel, okuru zorlamadan, kolay okunur olmayı amaçladı ve bu anlayışı eserlerine yansıttı.
• Öykülerinde duygularını dışa vurmaktan çekinmeyen kadınları, erkekleri anlatan Sevgi Özel, günlük yaşamın sıradanlığına kapılmış insanların sevinçlerini, kederlerini ve onları ayakta tutan düşlerini yansıttı.
• Romanlarında toplumsal ve siyasal sorunlar karşısındaki insanı ve insan ilişkilerini ele aldı. Yayımlanan ilk romanı “Uğur Olsun / Bir Devrimcinin Öyküsü“nde, 1993’te bir cinayete kurban giden Uğur Mumcu’nun yaşamına odaklandı. Toplumsal sorunlara duyarlı bir yazar olan Özel, bu sorunların dile getirilip irdelenmesinden ve kalıcı çözümler üretilmesinden yana bir tavır takındı.
• Çocuk edebiyatının da önemli örneklerini verdi. İbrahim Dizman’la birlikte yazdığı “Barış Takımı” serisiyle (1-5) Çanakkale’den Kurtuluş Savaşı’na, cumhuriyete ve devrimlerine uzanan bir süreci, Mustafa Kemal’in bu süreçteki yerini çocuklar için anlattı.

Sevgi Özel Eserleri

Araştırma
Sözcük Türleri
Türkiye Türkçesinde Sözcük Türetme ve Bileştirme
Türkiye Türkçesi Gelişmeli Sesbilimi
Türkiye Türkçesinin Sözdizimi
Atatürk’ün Türk Dil Kurumu ve Sonrası
Yılda Türkçenin ve Dil Devriminin Öyküsü
Türkçenin Renkleri
Türkiye Türkçesi Temel Dilbilgisi

Biyografi
Ahmet Cevat Emre
Besim Atalay
Mektup
Baba İnönü’den Erdal İnönü’ye Mektuplar

Hikâye
Devrimciler Âşık Olamaz(dı)
Aşk Bir Boncuktur
Direncin Kuşları
Bir Yanım Bahra Bir Yanım Kış
Bir Bulut Ayağıma Dolandı
Aptal Dünya
Barış Takımı Çanakkale’den Gelibolu’ya Geçiyor
Barış Takımı Çanakkale’den Anadolu’ya Yürüyor
Barış Takımı Atatürk’le Buluşuyor
Barış Takımı Devrimlere Koşuyor
Barış Takımı Türk Devrimini Öğreniyor

Deneme
Dil Kiri El Kiri
Dilimde Tüy Bitti
İktidar Benim Ne İstersem Söylerim
Dilleri Uzun

Roman
Uğur Olsun / Bir Devrimcinin Öyküsü
Yıldızlar mı Suçluydu?
Gümüşana
Bahtabakan
Benim Atatürküm

Diğer
Afili Mavallar