Adalet Ağaoğlu Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Adalet Ağaoğlu, 13 Ekim 1929’da Ankara’da, dört çocuklu bir ailenin tek kızı olarak dünyaya geldi. Babası, kumaş tüccarı Hacı Mustafa Sümer’dir. Ortaöğrenimini Ankara Kız Lisesi’nde tamamladıktan sonra 1950 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldu. 1951-1970 yılları arasında TRT’de çeşitli görevlerde bulundu. TRT’deki görevi sırasında tiyatroya ilgi duymaya başladı. 1953 yılında tiyatro bilgisini geliştirmek için Fransa’ya gitti. Arkadaşlarıyla birlikte Ankara’nın ilk özel tiyatrosu olan “Meydan Sahnesi”ni kurdu. 1954 yılında mühendis Halim Ağaoğlu ile evlendi. 1970’te TRT’deki görevinden istifa eden sanatçı o tarihten bu yana yazarlıktan başka bir işle uğramadı. 14 Temmuz 2020’de hayata gözlerini yumdu.

Adalet Ağaoğlu’nun Edebi Kişiliği

• Yazın hayatına 1946’da Ulus gazetesinde yayımladığı tiyatro eleştirileriyle başladı. 1948-50 arasında Kaynak Dergisi’nde şiirleri yayımlandı. Sevim Uzgören’le birlikte yazdığı “Bir Oyun Yazalım” adlı oyun 1953’te Ankara Küçük Tiyatro’da sahnelendi.
• Edebiyat yaşamının bazı dönemlerinde “Remüs Tealada” ve “Parker Quinck” gibi takma adlar kullandı.
• Oyun, roman, hikâye, deneme, anı gibi türlerde eser vermiştir. Eserlerinde toplumun çalkantılı dönemlerini ve bu dönemlerin bireyler üzerindeki etkilerini ele almıştır.
• Türk toplumundaki sosyal ve düşünsel değişiklikleri, çağdaşlaşma sürecindeki kadınların Batılılaşmayı ve modernizmi özümsemeyişini, kaba sloganlara dayalı ulusçuluğu, 12 Mart ve 12 Eylül’ün demokratik olmayan uygulamalarını, Avrupa’daki gurbetçilerin sorunlarını, 70’li yıllarda başlayan sağ-sol çatışmalarını eleştirel, gerçekçi ve ironik bir anlatımla dile getirmiştir.
• Öykü ve romanlarında doğa, toplum, zaman ilişkilerinin insanın iç dünyasındaki yansımalarını temel alarak yaşanan gerçekliği tüm boyutlarıyla irdelemiştir.
• Ayrıntıları yakalamada başarılı olan sanatçı, romanlarındaki konu ve biçimsel yeniliklerle dikkat çekmiştir.
• Kendine özgü anlatım biçimleri geliştirerek konu ile biçimin dengelendiği eserler vermiştir.
• Romanlarında klasik anlatım yöntemlerinin yerine bilinç akışı, iç konuşma, geriye dönüş, çağrışım gibi modern teknikleri kullanmıştır.
• Romanlarındaki kişiler, roman kurgusuyla iç içe verilmiş, kurgu kişilere göre düzlenmiştir. Başlıca kişiler; küçük burjuva sayılan aydınlar, yarı aydınlar, öğrenciler, yakın çevresi, tüccarlar ve iş adamlarından oluşmaktadır.
• Romanlarındaki olaylar, bir buçuk saat, bir gece ya da bir gün gibi kısa bir süre içinde geriye dönüşlerle, kahramanların kişiliklerini oluşturan sürecin verilmesi ve bilinçaltının işlenmesi şeklinde verilmektedir.
• “Dar Zamanlar” adı altında birbirinin devamı niteliğinde olan “Ölmeye Yatmak”, “Bir Düğün Gecesi” ve “Hayır” romanlarıyla üçleme oluşturmuş ve birçok ödül almıştır.
• “Fikrimin İnce Gülü” adlı eseri 1992 yılında Tunç Okan tarafından “Sarı Mercedes” adıyla sinemaya uyarlanmıştır.
• Yazdığı eserler ile birçok ödül kazanmıştır.
• 1974’te TDK Tiyatro Ödülü’nü, “Bir Düğün Gecesi”yle Sedat Simavi Edebiyat Ödülü’nü, Orhan Kemal Roman Ödülü’nü ve Madaralı Roman Ödülü’nü, “Romantik Bir Viyana Yazı” romanıyla Aydın Doğan Roman Ödülü’nü, “Yüksek Gerilim” hikâyesiyle Sait Faik Hikâye Ödülü’nü, “Çok Uzak Fazla Yakın” oyunuyla Türkiye İş Bankası Büyük Ödülü’nü almıştır.

Adalet Ağaoğlu Eserleri

Oyun
Evcilik Oyunu
Çatıdaki Çatlak
Sınırlarda
Tombala
Üç Oyun: Bir Kahramanın Ölümü, Çıkış, Kozalar
Kendini Yazan Şarkı
Duvar Öyküsü
Çok Uzak-Fazla Yakın
Fikrimin İnce Gülü

Roman
Ölmeye Yatmak
Fikrimin İnce Gülü
Bir Düğün Gecesi
Yazsonu
Üç Beş Kişi
Hayır
Ruh Üşümesi
Romantik Bir Viyana Yazı

Öykü
Yüksek Gerilim
Sessizliğin İlk Sesi
Hadi Gidelim
Hayatı Savunma Biçimleri

Anı
Göç Temizliği
Gece Hayatım

Deneme
Güner Sümer Toplu Eserleri
Adalet Ağaoğlu Seçmeler
Karşılaşmalar
Geçerken
Başka Karşılaşmalar