edebiyatimiz.com Yeni müfredata uygun ders notları
Hayatı
Ali Ekrem Bolayır, 2 Ağustos 1867’de İstanbul’un Hubyar mahallesinde doğdu. Babası, büyük Türk şairi Namık Kemal, annesi Nesime Hanım’dır. Namık Kemal, oğluna Recaizâde Mahmut Ekrem‘e olan hürmetinden dolayı “Ali Ekrem” adını vermiştir.
Eğitimine Hubyar Mahalle Mektebi’nde başlamış, ardından Sofular Mahalle Mektebi’ne devam etmiştir. Sekiz yaşında Fatih Rüştiyye-i Askeriyyesi’ne gitmiş, ancak ikinci sınıfta okuldan alınarak eğitimi Midilli’de özel derslerle sürdürülmüştür. Bu süreçte çeşitli hocalardan ders almıştır.
II. Abdülhamid döneminde, Namık Kemal’in ölümünden kısa bir süre sonra, 13 Aralık 1888’de Ali Ekrem, “mabeyin kâtipliği” görevine getirilmiştir. Görevini on sekiz yıl boyunca sürdürmüş, bu süreçte çeşitli okullarda dersler vermiştir. 1906’da Kudüs mutasarrıflığına, 1908’de Beyrut valiliğine ve aynı yıl Cezayir-i Bahr-i Sefid valiliğine atanmıştır. Bu görevler sırasında Yunanlılar tarafından esir alınmış ve ailesiyle birlikte Yunanistan’da zor şartlar altında yaşamıştır. Venizelos’un izniyle İstanbul’a dönebilmiştir. İstanbul’a döndükten sonra Darülfünun, Galatasaray Lisesi, İstanbul Mekteb-i Sultanisi, İnas Darülfünunu ve Maltepe Askerî Lisesi gibi çeşitli okullarda hocalık yapmıştır. Ali Ekrem, hayatının son döneminde gırtlak kanserine yakalanmış ve 27 Ağustos 1937’de vefat etmiştir.
Ali Ekrem Bolayır’ın Edebi Kişiliği
- Servetifünûn edebiyatının öncülerinden biri olarak kabul edilir. Hareket içerisindeki diğer yazar ve şairlerle birlikte çalışmış, ancak sarayda görev alması nedeniyle zaman zaman eleştirilmiştir.
- Edebi eserlerinde “İlham” ve “A(yın). Nadir” takma adlarını kullanmıştır.
- Başlangıçta ağır ve ağdalı bir dil kullanmış, ancak II. Meşrutiyet sonrası eserlerinde daha sade ve hece vezniyle yazılmış şiirler kaleme almıştır.
- Nazmı nesre yaklaştırma konusunda başarılı örnekler vermiştir.
- II. Meşrutiyet sonrası yazılarında millî ve toplumsal konulara ağırlık vermiştir. Sosyal konular ve gündelik hayat sahneleri üzerinde durmuş, millî değerleri öne çıkarmıştır.
- Tevfik Fikret’in başlattığı nazmı nesre yaklaştırma ve basit halk hayatı sahnelerini hikâye eden realist şiirler yazma yolunda önemli katkılarda bulunmuştur.
- “Vasiyet” adlı şiiri, onun en güzel şiiri olarak kabul edilmiştir.
- Mehmet Akif Ersoy’a öncülük eden tahkiye ve konuşma tarzında şiirler yazmıştır.
- Tiyatro ile ilgili çeşitli faaliyetlere katılmış, tiyatro eserleri yazmıştır. “Bâria” adlı tiyatro eseri kitap olarak yayımlanmış ve sahnelenmiştir. “Sükut” ve “Mama Dadım Darılır” gibi eserleri tefrika olarak kalmıştır.
- Servet-i Fünûn ile Musavver Malûmat dergileri arasında uzun süren bir polemikte yer almış, bu polemik sarayın araya girişiyle son bulmuştur. Servet-i Fünûn’a yönelik eleştirileriyle dikkat çekmiş, ancak bu yazılar Tevfik Fikret tarafından sansürlenmiştir. “Şiirimiz” başlıklı yazısında Servetifünûn’a özeleştiri yaparak, hareketin eksiklerini ve eleştirilerini dile getirmiştir.
- Genç Kalemler tarafından savunulan “Yeni Lisân” hareketinden uzak kalmış, kendi dil anlayışını sürdürmüştür.
Ali Ekrem Bolayır Eserleri
Şiir
Ruh-ı Kemal
Kaside-i Askeriyye
Kırmızı Fesler
Zılâl-ı İlham
Kanun-ı Aşk
Ordunun Defteri
Ana Vatan
Şairin Feryadı Tâir-i İlâhî’den
Şiir Demeti
Vicdan Alevleri
Mecmua-i Eş’ar
Tiyatro
Bâria
Yavuz Sultan Selim
Köse Daniş ve Kumpanyası
Sukut
Mama Dadım Darılır
Derleme
Külliyat-ı Kemal
Edebiyat Tarihi:
Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye
Diğer
Darülfunun’da Edebiyat Dersleri: 1330-1331 Senesinde Takrir Edilen Derslerden Müteşekkildir
Nazariyât-ı Edebiye Dersleri
Makale
Lisân-ı Osmânî
Biyografi
Recâizade Mahmud Ekrem Bey Hayatı ve Âsârı
Namık Kemal
İnceleme
Lisanımız
Hatıra
Ali Ekrem Bolayır’ın Hatıraları
Hatıralar
Mektup
Ali Ekrem Bolayır’dan Suut Kemal Yetkin’e Mektuplar
Mesnevi
Türk Edebiyatının Son Mesnevisi: Tâir-i İlâhî
