Halikarnas Balıkçısı Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Halikarnas Balıkçısı, 17 Nisan 1890 tarihinde Girit’te doğmuştur. Asıl adı Cevat Şakir Kabaağaçlı’dır. İstanbul’da Robert Kolejini bitirdikten sonra Oxford Üniversitesinde tarih öğrenimi gördü. Afyon’daki Kabaağaçlı çiftliğinde bir tartışma esnasında babasını yanlışlıkla silahla vurduğu için 15 yıl kürek cezasına mahkûm oldu ancak vereme yakalandığı için sadece 7 yıl ceza çekti. “Hapishanede İdama Mahkûm Olanlar Bile Bile Asılmağa Nasıl Giderler” adlı hikâyesinde dört asker kaçağının yargılanmadan idam edilişini eleştirdiği gerekçesiyle İstiklal Mahkemesinde yargılandı, önce idama çarptırıldı sonra Bodrum’a sürgüne gönderildi. Üç yıllık sürgün hayatı/cezası bittikten sonra Bodrum’a yerleşti ve 25 yıl burada yaşadı. Bodrum’un Antik Çağ’daki adı olan Halikarnas’ı mahlas olarak seçti ve “Halikarnas Balıkçısı” olarak anıldı. 13 Ekim 1973 tarihinde hayatını kaybetti.

Halikarnas Balıkçısı’nın Edebi Kişiliği

Halikarnas Balıkçısı, edebiyatımızda “deniz çığırı”nı açan, deniz temasını işleyen sanatçıdır.
Konularını Ege ve Akdeniz Bölgesi’ndeki deniz insanlarından, deniz özlemi ve sevgisinden, Ege tarihinden, Yunan efsanelerinden alan roman ve hikâyeler yazmıştır.
İçinde yaşadığı, en küçük ayrıntılarına kadar bildiği hür ve asi denizi, geçimleri denize bağlı olan balıkçıları, dalgıçları, sünger avcılarını ve onları sömürenleri işlemiştir.
Eserlerinde deniz ve mitoloji ile ilgili terimleri, denize karşı sonsuz bir hayranlıktan gelen şiirsel bir dil kullanmıştır.
Olayların akışını keserek bilgi vermesi, Türkçenin yapısına uymayan uzun ve bozuk cümleler kullanması yazarın dil ve üslubuna gölge düşürmüştür.
Toplumcu gerçekçi anlayışla yazdığı eserlerinde yoksul halkın sömürülmesi, köy ağalarının baskısı, köylünün bilgisizliği, köylü kızların törelere başkaldırması, hurafeler gibi köy eksenli konuları işlemiştir.
Sosyal içerikli romanlarının dışında “Uluç Reis”, “Turgut Reis” gibi tarihsel romanlar da yazmış, Anadolu ve Yunan uygarlıklarına değinmiştir.
Türk kültürünün ve kimliğinin tanımlanmasında Akdeniz uygarlığını esas olan Mavi Hümanizma (Mavi Anadoluculuk) hareketinin öncülüğünü Azra Erhat ile birlikte yapmıştır.
Romanlarında Anadolu’daki farklı din ve kültürlere bağlı milletleri bir araya getirmiş ve aralarında kan bağına yakın bir kaynaşma oluşturmuştur.
“Serenlerin alt ve üst direklerini tut” anlamına gelen ve denizcilikte gemicilerin denize doğru yol almaları için kaptanın verdiği son emir olan “Aganta Burina Burinata” adlı romanında geçimini denizden sağlayan Bodrum balıkçılarını, romanın başkahramanı Süleyman Kaptan ve oğlu Mahmut’un serüveni etrafında dile getirmiştir.
Yazı ve düşünceleriyle Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu gibi döneminin önemli aydınlarını etkilemiş, çeşitli dillerden yüze yakın kitap çevirmiştir.

Halikarnas Balıkçısı Eserleri

Roman
Aganta Burina Burinata
Ötelerin Çocuğu
Uluç Reis
Turgut Reis
Deniz Gurbetçileri
Bulamaç

Hikâye
Ege Kıyılarından
Merhaba Akdeniz
Ege’nin Dibi
Yaşasın Deniz
Gülen Ada
Ege’den
Gençlik Denizlerinde
Parmak Damgası
Dalgıçlar
Çiçeklerin Düğünü
Ege’den Denize Bırakılmış Bir Çiçek

Anı-Otobiyografi
Mavi Sürgün

Deneme-İnceleme
Anadolu Efsaneleri
Anadolu Tanrıları
Hey Koca Yurt
Anadolu’nun Sesi
Merhaba Anadolu
Düşün Yazıları
Altıncı Kıta Akdeniz
Sonsuzluk Sessiz Büyür
Çiçeklerin Düğünü

Çocuk Kitapları
Yol Ver Deniz
Denizin Çağrısı
İmbat Serinliği
Nasrettin Hoca
Gündüzünü Kaybeden Kuş
Deniz Gurbetçileri