Orhan Hançerlioğlu Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Orhan Hançerlioğlu, Kırklareli’nde doğmuş ve ailesinin tek çocuğudur. Babası Zahid Bey bir tüccar iken, annesi Sehavet Hanım ev hanımıdır. İlköğrenimine Şişli Terakki Lisesi’nin yuva kısmında başlamış, daha sonra aynı okulda ortaokul ve lise eğitimini tamamlamıştır. İngilizce ve Fransızca dillerini bilen sanatçı, 1935 yılında liseyi bitirerek İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne kaydolmuştur.

Üniversite eğitimini tamamladıktan sonra askere alınan Orhan Hançerlioğlu, yedek subay okuluna gitmiş ve başarılı bir şekilde mezun olmuştur. 1940 yılında ressam Atıfet Hanım ile evlenmiş, bu evlilikten çocukları olmamıştır. Meslek hayatına Edirne ve Adana’da çeşitli görevlerde bulunarak başlayan Hançerlioğlu, daha sonra İstanbul Belediyesi müfettişliğine atanmış ve buradaki performansıyla 1952 yılında İstanbul Şehir Tiyatroları müdürlüğüne yükselmiştir.

Hançerlioğlu, aynı zamanda İstanbul Emniyet Müdürlüğü’nde şube müdürü olarak da görev yapmıştır. 1953 yılında İETT Umum Müdürlüğü Hukuk İşleri müdür muavinliği görevine başlayan sanatçı, 1953-57 yılları arasında TRT İstanbul Radyosu’nda sanat ve edebiyat konuşmaları yapmıştır. Emekli olduktan sonra 1991 yılında vefat etmiş, Zincirlikuyu Mezarlığı’nda defnedilmiştir.

Orhan Hançerlioğlu’nun Edebi Kişiliği

Sanat hayatına şiirle başlamış, 1951-1960 yılları arasında sekiz roman yayımlamıştır. 1957’den sonra incelemeler yaparak ansiklopedik eserler vermiştir.
Eserlerinde daha çok büyük şehrin panoramasını sunmuştur.
“Karanlık Dünya” ve “Ekilmemiş Topraklar” romanında Anadolu’yu anlatmıştır. Bu yönüyle “Çalıkuşu” romanını anımsatır.
Betimleme ve gözlem gücü yüksek olan yazarın konularını olay içinde eritememesi olumsuzluk olarak görülmektedir.
Eserlerinin neredeyse tamamı “ben merkezli”dir. Genellikle öğretmenlik ve kaymakamlık yaptığı Anadolu’daki gözlemlere dayanır.
İlk romanı “Karanlık Dünya”da idealist bir hâkimin (Ahmet), bir Anadolu kasabasındaki (Mazılık) mücadelesi anlatır. Ahmet’in kasabaya elektrik getirmek için gösterdiği çaba, ev sahibinin kızı Sedef’e duyduğu yakınlık, yaşlı memurlarla ve kasaba halkıyla yaşanan çatışma anlatılır.
Hançerlioğlu’nun Anadolu’yu anlatan bir diğer romanı “Ekilmemiş Topraklar”, fakir köylü ile devlet arasındaki çatışmayı anlatır. Ömer Ağa’nın oğlu Murat’ın çocukluğundan ölümüne kadar yaşadıkları anlatılır.
“Büyük Balıklar”, İstanbul panoraması niteliğindedir. Değişik kesimlerden seçilmiş fakir insanların yaşama tarzları, zevkleri, bunalımları sunulmaktadır.
“Oyun” adlı eserinde Halim adındaki bir devlet memurunun gerçek dünya ile hayaller âlemi arasındaki gidiş-gelişleri işlenmektedir. Halim gerçek hayatta gerek karısıyla, gerekse amiriyle işinde oldukça mutsuzdur. Ama hayal dünyasında büyük oranda mutludur.
Yazarın beşinci romanı “Ali”de farklı bir anlatım tarzı denenmektedir. Aynı isimde ve aynı bedende bir kişiyi, toplumun değişik sosyal kesimlerinde konumlandırarak, sosyal değişimin bireysel değişimle ilişkisini irdeler. Ali adındaki kahraman sırasıyla; yoksul ve hırsız, bakkal, öğrenci, memur, sanatçı, mirasyedi, tüccar, sosyal ve adalet bakanı konumlarında karşımıza çıkar.
“Kutu Kutu İçinde” romanında yazar iki kız (İnci-Tülin) arasında tercih yapmak durumunda kalan Doğan’ın dünyası, çelişkileri, endişeleri anlatılır. Maddi imkânsızlıklar içinde yetişmiş olan Doğan, bir tarafıyla kalbinin yönlendirdiği İnci’ye, diğer tarafıyla maddesel çıkarların işaret ettiği Tülin’e bağlanmıştır. Doğan tercihini vicdanının sesini dinleyerek kalbinden yana kullanır.
1957’de yayımlanan “Yedinci Günde”, Tevrat’tan yola çıkar ve Tanrı’nın dünyayı altı günde yaratıp yedinci günde dinlendiği ile ilgili ayetlerden hareketle Ömer karakterinin yedi günlük hayatına yer verir. Romanın kahramanı Ömer, Ankara’da bürokrattır. Çalışkan ve ruhsal derinliğe sahip bir insandır. Ömer çalıştığı bakanlıkta müsteşar ile kavga eder ve işinden ayrılır. Her şeyi geride bırakarak İstanbul’a gelir büyük bir çöküntü içinde olan Ömer’in önünde üç yol vardır: Ya bir yeniden doğuş gerçekleştirecek, ya Kutsal Kitap’ta olduğu gibi tekrar yaratılacak, ya da son çare olarak intihar edecek. Tam bu sırada karşılaştığı eski arkadaşı Gönül, onun çevreyi, dünyayı, doğal güzellikleri keşfetmesini ve hayata tekrar bağlanmasını sağlar.
Yazarın son romanı “Bordamıza Vuran Deniz”de İstanbul’a uyum sağlamaya çalışırken dağılan bir ailenin dramı anlatılır. Taşlızâde Hacı Cemalettin Efendi, Gaziantep’in tanınmış ailelerinden birine mensuptur. Cemalettin Efendi; eşini, oğlunu ve hizmetçisini de alarak İstanbul’a gelir. Ailenin buraya geldikten sonra dört çocukları daha olur. Cemalettin Efendi paraya düşkün olan ve nasıl para kazanılacağını da iyi bilen bir adamdır. Fakat aile İstanbul’a uyum sağlayamamış, dağılmıştır.