edebiyatimiz.com Yeni müfredata uygun ders notları
Hayatı
Sâmiha Ayverdi, 25 Kasım 1905 tarihinde İstanbul’da doğdu. Piyade Kaymakamı Yarbay İsmail Hakkı Bey ile Fatma Meliha Hanım’ın kızıdır. Annesinin soyu bugün Macaristan topraklarında kendi ismiyle anılan türbede medfun bulunan Gül Baba’ya, babasının soyu ise Ramazanoğullarına dayanmaktadır. Ayrıca mimar ve tarihçi yazar Ekrem Hakkı Ayverdi’nin kız kardeşidir. Sâmiha Ayverdi, Süleymaniye Kız Numune Mektebi’nde eğitim gördü; daha sonra özel derslerle eğitimini sürdürdü. Çok iyi derecede Fransızca öğrenerek tarih, tasavvuf, felsefe alanlarında kendini yetiştirdi.
Kubbealtı Cemiyeti’nin kurulmasına öncülük etti. İstanbul Fetih Cemiyeti, İstanbul ve Yahya Kemal Enstitülerinde faal üyeliklerde bulundu. 22 Mart 1993 tarihinde İstanbul’da hayatını kaybetti. Mezarı, manevî Hocası Kenân Rifaî’nin ayak ucunda, Merkezefendi Kabristanı’nda bulunmaktadır.
Sâmiha Ayverdi’nin Edebi Kişiliği
- Sâmiha Ayverdi, İstanbul’u konu edinen roman ve incelemeleriyle tanınmıştır.
- Dini bir duyarlılıkla kaleme aldığı yapıtlarında tasavvuf, tarih ve geçmiş-şimdi çatışmasını yoğun bir şekilde kullanmıştır.
- Romanlarında Türk toplumunun Batılılaşma evresinde yaşadığı kültür/medeniyet değişimlerini ve bu değişimin ailede sebep olduğu ahlaki çöküntüyü bireylerin psikolojileriyle birlikte ele almıştır.
- Romanlarının kahramanları, Osmanlı-İslam ahlakını ve “tevhit” inancını temsil eden ve bu düşüncenin misyonerliğini yapan kişilerdir. Bu yönüyle romanları “tezli roman” kategorisinde değerlendirilebilir.
- Teknik ve kurgu bakımından en güçlü romanı olan “Mesihpaşa İmamı”nda imam olduğu halde İslam’ın ruhuyla ilgisiz, sevgiden yoksun, kaba bir baba ile Avrupalılaşmayı yanlış anlayıp asli değerlerini kaybeden çocukları arasındaki çatışmayı işlemiştir.
- Yapıtlarında, tasavvufu ve tarihi yoğun biçimde kullanan sanatçının geçmişe duyduğu özlemi en iyi yansıtan romanı “İbrahim Efendi Konağı”dır.
- “Batmayan Gün” ile “İnsan ve Şeytan” adlı romanları da geçmişi arayışının ürünleri olarak dikkati çekmektedir.
- Genellikle roman türünde eser veren yazar “Mabette Bir Gece” adlı hikâyesinde tasavvuf inancını ve manevi aşkı ele alarak başarılı biçimde işlemiştir.
Sâmiha Ayverdi Eserleri
Roman
Aşk Bu İmiş
Batmayan Gün
Mabette Bir Gece
Ateş Ağacı
Yaşayan Ölü
İnsan ve Şeytan
Son Menzil
Yolcu Nereye Gidiyorsun
Mesihpaşa İmamı
Boğaziçinde Tarih
Hikâye
Mabette Bir Gece
Anı
İstanbul Geceleri
Bir Dünya’dan Bir Dünya’ya
Yusufçuk
İnceleme
Edebî ve Manevi Dünyası İçinde Fatih
Maarif Dünyamız
Türk Tarihinde Osmanlı Asırları
Türk-Rus Münasebetleri ve Muharebeleri
