edebiyatimiz.com Yeni müfredata uygun ders notları
İLGİLİ YAZILAR
Faruk Nafiz Çamlıbel‘in “Sanat” isimli şiiri; şairin sanat anlayışını, Anadolu’ya duyduğu bağlılığı ve Batı sanatı ile olan mesafeli duruşunu ortaya koyan bir eserdir. Şiir, hem biçim hem de içerik bakımından değerlendirildiğinde zengin bir yapıya sahiptir. Şimdi bu iki yönü ayrıntılı olarak inceleyelim:
Yalnız senin gezdiğin bahçede açmaz çiçek,
Bizim diyarımız da binbir bahârı saklar!
Kolumuzdan tutarak sen istersen bizi çek,
İncinir düz caddede dağda gezen ayaklar.
Sen kubbesinde ince bir mozayik arar da
Gezersin kırk asırlık bir mabedin içini,
Bizi sarar bir sülüs yazı görsek duvarda,
Bize heyecan verir bir parça yeşil çini…
Sen raksına dalarken için titrer derinden
Çiçekli bir sahnede bir beyaz kelebeğin,
Bizim de kalbimizi kımıldatır yerinden
Toprağa diz vuruşu dağ gibi bir zeybeğin.
Fırtınayı andıran orkestra sesleri
Bir ürperiş getirir senin sinirlerine,
Istırap çekenlerin acıklı nefesleri
Bizde geçer en hazin bir mûsikî yerine!
Sen anlayan bir gözle süzersin uzun uzun
Yabancı bir şehirde bir kadın heykelini,
Biz duyarız en büyük zevkini ruhumuzun
Görünce bir köylünün kıvrılmayan belini…
Başka san’at bilmeyiz, karşımızda dururken
Yazılmamış bir destan gibi Anadolu’muz.
Arkadaş, biz bu yolda türküler tuttururken
Sana uğurlar olsun… Ayrılıyor yolumuz!
Nazım Biçimi ve Kafiye Düzeni
Şiir 11’li hece ölçüsü ile yazılmıştır. Hecelerin düzenli olarak kullanılması şiire ritmik bir ahenk kazandırmaktadır.
Kafiye düzeni “abab” şeklindedir. Dörtlükler halinde yazılmış ve her bir dörtlüğün ikinci ve dördüncü dizeleri birbiriyle uyaklıdır. Bu klasik uyak düzeni, Faruk Nafiz’in hececi şair olarak üslubuna uygun bir tercihidir.
Dil ve Anlatım
Şiirde süslü bir dil kullanılmamış, sade bir anlatım benimsenmiştir. Bu da şairin içtenliğini ve Anadolu’ya olan samimi yaklaşımını güçlendirir. Şair, sanat anlayışını karmaşık kelimeler ve ağır imgeler yerine, sade ve anlaşılır bir dille ifade eder.
Şiir, Anadolu’nun doğallığını ve sadeliğini temsil eden bir ahenkle ilerler. Hece ölçüsünün yarattığı ritim, halk şiirine bir atıf olarak da okunabilir. Şiirde, sade ama etkili bir dil kullanılmış, böylece duygu ve düşünceler doğrudan okuyucuya iletilmiştir.
Sanat Şiirinde Tema ve Konu
Şiirin ana teması sanat anlayışı ve kültürel karşıtlık üzerinedir. Faruk Nafiz, Batı medeniyetine ve Batı tarzı sanata mesafeli durur ve Anadolu’nun doğal, halktan gelen sanat anlayışını yüceltir. Şair, Anadolu’nun kendine özgü güzelliklerini, halk kültürünü ve ruhunu merkeze alır.
Bu eserin temel yapısında iki farklı sanat anlayışı karşı karşıya gelir: Batı’nın ince zevklere dayalı, daha rafine ve entelektüel sanat anlayışı ile Anadolu’nun köklü, halktan gelen, samimi sanat anlayışı. Şair, Batı sanatını bir “kubbesinde ince bir mozayik” aramak gibi soyut ve uzak bir kavram olarak betimlerken, Anadolu’yu “bir sülüs yazı”, “bir parça yeşil çini” ve “toprağa diz vuruşu dağ gibi bir zeybek” gibi somut, hissedilir ve yerel unsurlarla anlatır.
Faruk Nafiz, halk kültürünü ve milli değerleri ön planda tutar. Anadolu’nun kültürel zenginlikleri, şiirde “yazılmamış bir destan” olarak nitelendirilir. Bu betimleme, şairin Anadolu’nun derin tarihini ve halkın günlük yaşamına olan derin sevgisini yansıtır. Şair, Batı’da bulunan sanat eserlerinden etkilenmeyip, Anadolu’nun özgün ruhunu yansıtan halkın sanatını yüceltir.
Şiirde Anadolu’nun doğal güzellikleri ve bu güzelliklerin halkla olan uyumu ön plana çıkar. Anadolu’nun tabiatı ve halk kültürü iç içe geçirilerek, şairin sanat anlayışında doğanın ve halkın vazgeçilmez bir yeri olduğu vurgulanır. Özellikle “dağda gezen ayaklar” imgesi, Anadolu insanının doğa ile olan güçlü bağını simgeler.
Batı’nın sanat anlayışında estetik ve duygu arayışının derin bir titizlikle yapıldığı, ancak Anadolu sanatında duyguların çok daha içten ve doğal bir biçimde yaşandığı anlatılır. Örneğin, Batı’da bir orkestranın fırtınalı seslerinin şairi ürperttiği, ancak Anadolu’da zeybek gibi halk oyunlarının toprağa diz vuruşunun çok daha derin bir etki yarattığı ifade edilir.
