edebiyatimiz.com Yeni müfredata uygun ders notları
İLGİLİ YAZILAR
Şık, Hüseyin Rahmi Gürpınar tarafından kaleme alınan ilk romandır. Yazar, bu romanı tamamladıktan sonra, hayranı olduğu Ahmet Mithat Efendi’ye göndermiş, Ahmet Mithat’ın bu eseri beğenmesinin üzerine aralarında bir usta-çırak ilişkisi başlamıştır.
“Şık” Romanının Özeti
Şatırzade Şöhret Bey, Batılılaşmayı yanlış anlayan özenti bir kişiliktir. O dönemde “şık” olarak adlandırılan, kendi kişiliğinden farklı davranmaya çalıştığı için komik duruma düşen tiplerdendir. Düşük ahlaklı bir kadın olan Madam Pötiş ile takılmakta onu soylu birisi sanmaktadır. Zar zor bulduğu paraları Pötiş ile harcar. Hatta bu uğurda annesinin paralarını çalmaktan dahi çekinmez. O günün modasına uymak isteyen Şöhret Bey, her alafranga çift gibi köpek sahibi olmaları gerektiğini düşünür ve Pötiş’ten bir köpek ayarlamasını rica eder. Köpek almaya yetecek kadar parası olmayan Pötiş, bir sokak köpeğini cins, değerli bir köpek gibi yutturur. Birlikte gittikleri restoranda köpek olay çıkarır. O sırada Mösyö Trel isimli adam Pötiş’i tehdit eder ve Şöhret’i beraber soymayı teklif eder. İkisi oradan uzaklaşırlar. Cebindeki tüm parayı lokantacıya vermek zorunda kalan Şöhret Bey ne yapacağını bilemez. Annesinin paralarını çaldığı için eve gidemez. Pötiş’in evine gittiğinde de onu evinde bulamaz.Sokakta ne yapacağını düşünürken eski tanıdıklarından Maşuk ile karşılaşır. Maşuk, Şöhret’i evine davet eder. Evde üç misafir daha vardır. Sohbet esnasında Şöhret’in ne kadar cahil biri olduğu anlaşılır. Cebinde hiç parası kalmayan Şöhret, evdekilerin paralarını çalar ve kılık kıyafet satın alarak Pötiş ile buluşur. Madam Pötiş, Mösyö Trel’i dans hocası olarak tanıştırır. Üçlü dans çalışırken köpek yine olay çıkarır. Polis müdahalesi sonucu paniğe kapılan Şöhret Bey tüm suçlarını itiraf eder ve tutuklanır.
Kişi, Zaman, Mekân, Olay Örgüsü
A) Kişiler
Şatırzade Şöhret Bey: Batılılaşmayı yanlış anlamış bir tiptir. Parası, görgüsü, yabancı dili, bilgisi olmadığı halde tüm bunlara sahipmiş gibi davranarak gülünç duruma düşer. Adına “Şatırzade” unvanını kendi kendine eklemiştir. Yabancılardan duyduğu her şeye inanır ve bunları gerçekmiş gibi başkalarına aktarır. Fiziken oldukça çirkin olan Şöhret, kendisini oldukça yakışıklı zannetmektedir. “Şıklığından” ödün vermemek adına hırsızlık yapmaktan çekinmez.
Madam Pötiş: Geçimini erkekler üstünden sağlayan, kötü bir ahlaka sahip olan Pötiş, kendi grubundan insanların bile en aşağılıklarındandır. İnsanları iyi etüt eder. Zaaflarını görür. Onları kullanır.
Drol: Romandaki önemli figürlerden biri de Drol isimli köpektir. Bir sokak köpeği olan Drol, Pötiş tarafından Şöhret’e çok değerli bir köpekmiş gibi pazarlanır. Gittikleri yerlerde içgüdüsel davranan hayvan olaylar çıkarır.
B) Zaman
Romandaki olayların hangi tarihte geçtiği net olarak belirtilmemiştir. Tanzimat sonrasında geçen romanda olaylar birkaç gün içinde tamamlanmaktadır.
C) Mekân
Romanda olaylar İstanbul’da geçmektedir.
Şık Romanının Olay Örgüsü
- Annesinin paralarını çalan Şöhret Bey’in, sevgilisi Pötiş’ten bir köpek bulmasını istemesi.
- Köpek alacak parası olmaya Pötiş’in, bir sokak köpeğini giydirerek değerli bir hayvanmış gibi göstermesi.
- Şöhret ve Pötiş’in Drol’ü yanlarına alarak insanların alayları arasında bir restorana gitmesi.
- Karnı acıkan Drol’ün restoran mutfağına dalması ve ortalığın karışması.
- O esnada Pötiş’in Mösyö Trel isimli adamla ortadan kaybolması
- Şöhret’in tüm parasını lokantacıya vermek zorunda kalması.
- Dışarıda kalan Şöhret Bey’in Maşuk Bey ile karşılaşması ve geceyi geçirmek üzere Maşuk’un evinde kalmaya gitmesi.
- Evdeki diğer misafirler ile Şöhret’i sohbeti esnasında Şöhret’in ne kadar cahil olduğunun anlaşılması
- Hiç parası kalmayan Şöhret Bey’in, evdeki herkesi soyarak yeni kıyafetler alması.
- Şöhret ile Pötiş’in Tepebaşı’nda bir eğlence yerine gitmesi.
- Pötiş’in, Mösyö Trel’i dans hocası olarak tanıtması ve beraber dans talimi yapmaları.
- Yalnız kalan Drol’ün yine ortalığı karıştırması üzerine polislerin olaya dahil olması.
- Yaptığı hırsızlıkların otaya çıktığını düşünen Şöhret Bey’in her şeyi itiraf etmesi üzerine hapse atılması.
Tema
Romanın teması “yanlış Batılılaşma”dır.
Konu
Batılılaşmayı yanlış anlayan bir adamın güç durumlara düşmesi.