Süreyya Berfe Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Süreyya Berfe, 1943 yılında İstanbul’da doğmuştur. Asıl adı Hikmet Süreyya Kanıpak’tır. Babası Fransızca öğretmeni Metin Kanıpak ve annesi Nermin Hanım’dır. Baba tarafından Atatürk ile kan bağı olan şair, Selanik mübadili bir aileye mensuptur. 1965 yılına kadar Süreyya Kanıpak imzasıyla yazmıştır. Şair, babasının öğretmen tayinleri nedeniyle Erzurum, Sinop, Afyon, Turgutlu ve Çanakkale gibi Anadolu’nun çeşitli şehirlerinde yaşamıştır. 1960 yılında Çanakkale Lisesi’nden mezun olan Süreyya, İstanbul Üniversitesi’nde hukuk öğrenimine başladı, ancak edebiyat ve felsefeye olan ilgisi nedeniyle iki yıl sonra hukuk öğrenimini bırakarak İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’ne geçiş yaptı. Sanat hayatının ilk yıllarında asıl adını kullanan sanatçı, daha sonra Cemal Süreya’nın önerisiyle “Süreyya Berfe” adını kullanmıştır. Emekli olduktan sonra İstanbul’dan ayrılarak İzmir Foça’ya yerleşen Berfe, Foça’nın turistik popülaritesinin artmasından rahatsız olduğu için 2005 yılından itibaren Urla-İskele’de yaşamaya başladı. 9 Ocak 2024 tarihinde hayatını kaybetti.

Süreyya Berfe’nin Edebi Kişiliği

• İlk şiiri Zeren dergisinde 1961 yılında yayınlandı. 1966’dan başlayarak Papirüs, Şiir Sanatı, Soyut gibi dergilerdeki şiirleriyle tanındı.
• 1966’da “Kasaba” adlı şiiriyle Türkiye Milli Talebe Federasyonu Kültür Yarışması birincilik ödülünü aldı. Bu ödül, edebiyat çevrelerinde ünlenmesini sağladı.
• İkinci Yeni sonrası toplumcu şiirin temsilcilerinden biri olarak tanındı. İlk şiirlerinde İkinci Yeni’nin etkisinde kalarak soyutlamalara başvurdu.
• 1966’dan sonra, halk şiiri geleneğinin zengin kaynağından beslenen yeni bir şiir dili kurmanın olanaklarını aradı.
• ”Gün Ola” ve “Savrulan” adlı ilk iki kitabında Anadolu’nun köy ve kasabalarındaki yaşam koşullarını türkü ve deyişlerden, Türkmen ve Avşar ağıtlarından yararlanarak toplumcu bir anlayışla yansıtmaya çalıştı.
• Halk şiirinin olanaklarından yararlanarak gerçekçi temaları; sağlam bir gözlem ve içten bir hava içinde vermeyi başardı.
• 1969’da insanlarla dertleşmek isteyen, düz yazı ile şiir arasında bir dengenin kurulduğu bir şiire yönelmiştir.
• Şiirlerinde güçlü bir ironi görülür.
• 1982 yılında yayımladığı “Şiir Çalışmaları”nda Necip Fazıl gibi “kısa”, Orhan Veli gibi “nüktedan” şiir denemeleri yapmıştır.
• Şiirleri 17 dile çevrilen sanatçı, 2019 PEN Şiir Ödülü’nü kazanmıştır.

Süreyya Berfe Eserleri

Şiir
Gün Ola
Savrulan
Hayat ile Şiir
Ufkun Dışında
Şiir Çalışmaları
Nâbiga
Çıkrık
Kalfa
Ruhumun
Seçme Şiirler
Seni Seviyorum
Foklar Söyledi Ben Yazdım
Seferis ile Üvez
Her Gölge Titrer
Yavaş Yavaş Bilemiyorum

Çocuk Kitapları
İlkokullar İçin Matematik
Çocukça
Eksik Alfabe