Absürt Tiyatro Nedir? Absürt Tiyatronun Özellikleri Nelerdir?

Geleneksel tiyatronun kurallarını hiçe sayan, bir olayı canlandırmaktan çok, bir ses ve hareket düzeni olan, az olay ve çok mesaj vermeyi amaçlayan çağdaş tiyatro türüne absürt tiyatro adı verilir. Absürt tiyatro, uyumsuz tiyatro ya da saçma tiyatro olarak da adlandırılır. Absürt tiyatro, II. Dünya Savaşı’nı yaşayan insanlığın içine düştüğü saçmalıkların, boşuna çabaların, boşuna bekleyişlerin acısından kaynaklanan bir umutsuzluk havası içinde oluşmuştur.

Absürt Tiyatronun Özellikleri

• Tiyatroyla ilgili bütün kalıplara, kurallara karşı çıkar.
• Anlamak ve canlandırmaktan çok hareket ve ses düzeni ön plandadır.
• Her şeyi bir düzen içinde vermeye, belirli bir sıralama ile canlandırmaya gerek yoktur.
• Olayların arasında bağ kurmak/aramak gereksizdir. Absürt tiyatroda birbiriyle ilgisi olmayan ses, söz ve eylemlerin çarpıcı bir şekilde verilmesi yeterlidir.
• Sıkıcılığı önlemek için sirk, müzik, palyaço ve komik unsurlara yer verilir.
• Ele alınan olay, olgu ya da kişi ne olursa olsun alay konusudur.
• Sahne, perde düzeni, giriş-çıkışlar; serim, düğüm, çözüm bölümleri umursanmaz.
• Eser bilmeceler, semboller ve saçma denilecek tasarılarla doludur.
• Önemli olan, bir sevinç veya kaygının sebeplerini belirtmek değil, sadece o sevinç ve tasanın biçimini ve oluşunu göstermektir.

Türk Edebiyatında Absürt Tiyatro

Edebiyatımızda absürt tiyatro Cumhuriyet Dönemi’nde görülmeye başlamıştır. Türk edebiyatında absürt tiyatronun ilk örneği, Güngör Dilmen’in kaleme aldığı “Canlı Maymun Lokantası” isimli eserdir. Melih Cevdet Anday’ın “Dikkat Köpek Var” ve Sabahattin Kudret Aksal’ın “Bay Hiç” isimli oyunları bu türün diğer önemli örnekleri arasında sayılabilir.

Canlı Maymun Lokantası Özet

Mister Jonathan, sokak satıcılığından petrol krallığına yükselmiş, zengin biridir. Karısı Misis Jonathan ile balayı için dünya turuna çıkarlar. Çin’e geldiklerinde, Hong Kong’da zengin turistlere canlı maymun beyni yediren bir restorana giderler. Bir masanın altına maymun bağlanmıştır. Maymunun başı tıraş edilmiş ve masanın ortasındaki delikten yukarı çıkarılmıştır. Bu canlı maymunun başı satırla kesilecek ve orada oturan Amerikalı zengin aile maymunun beynini sıcak sıcak yiyecektir. Ancak maymun son hazırlıklar yapılırken ansızın kaçar. Zengin, yaşlı Amerikalı ailenin çok üzüldüğü görülür. Bunu gören bir Çinli olan şair Wong, o güne kadar bir işe yaramamış olduğunu düşünür ve bir işe yaramamış olan beynini maymunun yerine koymak ister. Böylece ailesine de bir miktar para bırakacaktır. Nihayet maymunun yerine geçen Wong’un başını garsonun satırı uçurur ve masanın etrafındakilerin sevinç ve korku çığlıkları birbirine karışır. Canlı Maymun Lokantası, Amerikan kapitalizminin doygunluğu ile Uzak Doğu halkının yoksulluğunun karşıtlığını gözler önüne seren bir perdelik bir oyundur.