Recaizade Mahmut Ekrem Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Recaizade Mahmut Ekrem, 1 Mart 1847 tarihinde İstanbul’da doğmuştur. Takvimhane Nazırı olan Recai Efendi, annesi, Mabeyinci Seyfullah Bey’in kızı Rabia Adeviyye Hanım’dır. Çocuk yaşta, babasından Arapça ve Farsça öğrenmiştir. Mekteb-i İrfan’ı bitirdikten sonra Harbiye İdadisine girmiş, ancak mizacının askerliğe uymaması ve sağlık sorunları yüzünden bu okulu bitirememiştir. Hariciye Nezareti Kalemi’ne girmiş burada Fransızca öğrenmiş; Ayetullah Bey ve Namık Kemal gibi, devrin önemli isimleriyle burada tanışmıştır. 1889 yılında Sultan Abdülhamid idaresi tarafından, İtalyan propagandasının engellenmesi adına Trablusgarp’a gönderilen heyette yer almıştır.

Memurluk hayatı boyunca Devlet Şurası üyeliği, Galatasaray Sultanisi edebiyat öğretmenliği, Maarif Nazırlığı, Meclis Âyan üyeliği gibi görevlerde bulunmuştur. Sanatçı, Meclis-i Ayan azası iken 31 Ocak 1914’te Şişli’deki evinde vefat etmiştir, İstanbul Küçüksu Mezarlığı’na defnedilmiştir.

Recaizade Mahmut Ekrem Edebi Kişiliği

• Tanzimat edebiyatı ikinci döneminin en önemli isimleri arasında yer alan Recaizade Mahmut Ekrem, öğretmen, devlet adamı, çevirmen, şair, romancı ve tiyatro yazarıdır.
• Kendisi edebiyat camiasında “üstat” olarak anılmıştır.
• Fikirleri Tanzimat sonrası başlayan “Servetifünun” edebiyatının başlamasına sebep olmuştur.
• Namık Kemal Avrupa’ya gidince bir müddet Tasvir-i Efkâr gazetesini yürütmüştür. “
• “Sanat sanat içindir.” anlayışına bağlı kalmıştır. Ona göre şiir ahlaka (toplumsal konulara) hizmet etmek zorunda değildir.
• Aşk, doğa, ölüm, hüzün konularına yönelen şairin bu kederli romantizminde ölen çocuklarının (üç çocuğu ölmüştür) da etkisi vardır.
• Recaizade’nin dili oldukça ağırdır. Divan nazım biçimlerini kullanan şair bazen bu biçimleri kendine göre değiştirmiştir.
• Şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmış, bir ara heceyi de denemiştir.
• “Araba Sevdası” adlı eseri ilk realist romandır. Eserde mirasyedi kişiler eleştirilmiştir.
• Sanatçı eski-yeni edebiyat tartışmalarının merkezinde yer almıştır.
• Divan şiirinin temeli olan “göz için kafiye” anlayışını terk ederek “kulak için kafiye” anlayışını savunmuş, böylece Muallim Naci ve çevresiyle polemiklere girmiştir. Bu konudaki fikir ve eleştirilerini Zemzeme adlı şiirlerinin ön sözünde ve Takdir-i Elhan adlı eleştirel eserinde açıklamış, Muallim Naci de Demdeme adlı eleştirel eserinde ona karşılık vermiştir.
• Yeni Edebiyat konusundaki görüşleri doğrultusunda Galatasaray Lisesi’nden öğrencisi olan Ahmet İhsan Tokgöz’ü Servet-i Fünun dergisinin başına getirmiş, editörlüğüne de Tevfik Fikret’i geçirmiştir. Böylece kendisi etrafında toplanan yeni gençlerle Servetifünun edebiyatının doğmasında büyük etkisi olmuştur.
• Recaizade, edebiyat teorisi ile de uğraşmış, ilk teorik bilgiler eseri olan Talim-i Edebiyat’ı yazmış, kendisine böylece Üstat Ekrem denilmiştir.

Recaizade Mahmut Ekrem’in Eserleri

Roman
Araba Sevdası (İlk Realist Roman)

Hikâye
Muhsin Bey Yahut Şairliğin Hazin Bir Neticesi
Şemsa
Saime

Tiyatro
Afife Anjelik
Çok Bilen Çok Yanılır
Vuslat Yahut Süreksiz Sevinç
Görev Çağrısı
Atala Yahut Amerikan Vahşileri

Şiir
Nağme-i Seher
Yadigâr-ı Şebab
Zemzeme
Nefrin
Pejmürde
Nijad Ekrem

Eleştiri
Takdir-i Elhan

Diğer Eserleri
Tefekkür (şiir-düzyazı)