Refik Halit Karay Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Refik Halit Karay, 15 Mart 1888’de İstanbul’da doğdu. Maliye Başveznedarı Mehmed Halit Bey’in oğludur. Galatasaray Sultanisi’nde ve Hukuk Mektebi’nde okuduktan sonra Maliye Nezaretinde memur olarak çalışmaya başlamıştır. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra gazetecilik ile uğraşmaya başlayan yazar, İttihat ve Terakki Fırkası’nın yönetimine yönelik eleştirileri neticesinde önce Sinop’a daha sonra Çorum, Ankara ve Bilecik’e sürgün olarak gönderilmiştir. İstanbul’a dönünce bir süre Türkçe öğretmenliği yapmış, Hürriyet ve İtilaf Fırkası’na üye olmuştur.

Kurtuluş Savaşı aleyhine yazdığı yazılarından ötürü vatan hainliği suçuyla yüz ellilikler listesine girerek sürgüne gönderilmiştir. 15 sene kadar Beyrut ve Halep’te sürgün hayatı yaşayan Refik Halit, 1938 yılında çıkan af kanunu ile yurda dönmüştür. Refik Halit Karay, 8 Temmuz 1965’te İstanbul’da hayatını kaybetmiştir.

Refik Halit Karay’ın Edebi Kişiliği

Sanat hayatına Fecriati topluluğunda başlamış, daha sonra Milli Edebiyat akımına katılarak bu hareketin önemli hikâye ve roman yazarlarından biri olmuştur.
Türk edebiyatının en ünlü hikâye ve roman yazarlarından biri olan Refik Halit Karay; hikâye, roman, mensur şiir, makale, ani, sohbet, tiyatro türlerinde eserler vermiştir.
Yeni Lisan hareketinin tutunmasında önemli katkıları olmuş; bunun yanında sanatçı konuşma dilini, yazdığı eserlerinde büyük bir ustalıkla kullanmıştır. Türkçeyi en iyi kullanan yazarlar arasında gösterilmiştir.
Çorum, Ankara ve Bilecik’te geçirdiği sürgün yıllarında Anadolu’yu yakından tanıma fırsatı bulan Refik Halit Karay, Anadolu’daki izlenimlerini “Memleket Hikayeleri” adıyla bir araya getirmiş ve 1919’da yayımlamıştır. Yazar bu eseriyle, o güne kadar İstanbul’la sınırlı olan Türk öykücülüğünü Anadolu’ya taşıyan ilk isim olmuştur.
Yurt dışında geçen sürgün günlerindeki izlenimlerini “Gurbet Hikâyeleri” adlı eserinde okuyucuya aktarmıştır.
Sanatçı, hikâye ve romanlarında renkli gözlem tekniğiyle dikkati çekmiştir. Olayları hiçbir teze bağlı kalmadan, sağlam bir teknik ve başarılı çevre betimlemeleri ile birlikte anlatmaya özen göstermiştir.
İç gözlemde zayıf olan yazar, diş gözlemde bir ressam-yazar özelliği ile dikkati çekmiştir.
Olayların, törelerin güldüren ve şaşırtan yönlerini başarıyla aktarmıştır.
İnsanların kurnaz, sinsi, menfaatçi yönlerini tespit ve tahlil etmede son derece başarılıdır. Bu tiplerin durumuyla alay etmesi, sanatçının mizah yönünün gelişmesini sağlamıştır.
Eserlerinde ne çok iyimser ne de çok karamsardır. Olayları sürükleyicidir. Seçtiği tipler ilgi çekici olup bunları geniş bir coğrafya içinde renkli, çeşitli zekâ oyunlarıyla verir.
Refik Halit gazeteci yönüyle de “gülmece yazarı”dır. Hiciv ve mizah yönündeki kuvvetiyle dikkat çekmiştir. “Aydede” isimli mizah dergisini çıkararak her daim muhalif yazılarına devam etmiştir. “Kirpi” takma adını kullanarak yazdığı yazılarını “Kirpinin Dedikleri” adı altında yayımlamıştır.

Refik Halit Karay Eserleri

Roman
Çete
Sürgün
Anahtar
İstanbul’un İçyüzü
Yezidin Kızı
Bu Bizim Hayatımız
Nilgün
Yeraltında Dünya Var
2000 Yılın Sevgilisi
İki Cisimli Kadın
Kadınlar Tekkesi
Dişi Örümcek
Bugünün Saraylısı
Karlı Dağdaki Ateş
Dört Yapraklı Yonca
Sonuncu Kadeh
Yerini Seven Fidan
Ayın On Dördü
Yüzen Bahçe
Ekmek Elden Su Gölden