Salah Birsel Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Salah Birsel, 1919 yılında Balıkesir Bandırma’da doğdu. Asıl adı Ahmet Selâhaddin’dir. Babası üzüm tüccarı Hafız Talat Bey’dir. Altı aylıkken ailesi İzmir’e taşındı. Saint-Polycarpe Fransız İlkokulu’nda, ardından Saint-Joseph Koleji’nde eğitim gördü. 1934’te İzmir Lisesi’ne girdi ve 1937’de hukuk okumak için İstanbul’a geldi. Aynı yıl ilk şiirini yayımladı ve Sümerbank’ta memur olarak çalışmaya başladı, fakat kısa süre sonra istifa edip İzmir’e döndü. Alsancak Gazi Ortaokulu’nda öğretmenlik yaptıktan sonra, 1939’da Ankara’ya gidip Hukuk Fakültesi’ne devam etmek istedi ancak İstanbul’a geri döndü ve İş Bankası’nda çalışmaya başladı. 1943’te İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü’ne geçti ve mezun oldu.

Hilmi Ziya Ülken’in İnsan dergisini devralıp yayımladı, Burhan Arpad ve İhsan Devrim ile birlikte ABC Yayınevi’ni kurdu. Yayınevi 1946’da Tan Olayları sırasında tahrip edildi. Yenilikler dergisini çıkardı ve ilk kitabı “Dünya İşleri” 1947’de yayımlandı. Edip Cansever ve Alp Kuran ile Nokta dergisini yayımladı. Çalışma Bakanlığı iş müfettişi olarak Gaziantep’e, sonra Maraş ve Urfa’ya gönderildi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kitaplık Müdürlüğü’ne atandı. 1960’ta Türk Dil Kurumu Yönetim Kurulu üyesi oldu. Türk Dili dergisinin özel sayılarında başrol oynadı. 1963’te tiyatro sanatçısı Jale Hanım ile evlendi. Devlet bursuyla Paris’te üç ay kaldı ve emekli olduktan sonra Ankara’dan İstanbul’a taşındı. 10 Mart 1999’da İstanbul’da vefat etti ve Feriköy Mezarlığı’na defnedildi.

Salah Birsel’in Edebi Kişiliği

Sanatçı, edebiyat yolculuğuna şiirle başlamış, “Yalnızlık” isimli ilk şiirini İhsan Devrim’in çıkardığı Gündüz dergisinde yayımlamıştır.
1940’ların yeni edebiyat hareketi içinde aktif rol üstlenmekle birlikte zekâya, ince alaya dayanan yergi ağırlıklı şiirleriyle garip şiirinden farklı bir yol aramış; halk şiirine yaklaşan bir söyleyiş yöntemine ulaşmıştır. Sonraki yıllarda ilgisi giderek şiirden düz yazıya ve daha çok da denemeye kaymıştır.
Salah Birsel, asıl ününü 1970’lerde peş peşe yayımladığı denemeleriyle kazanmıştır. Deneme türünde Türk edebiyatının önde gelen ustalarındandır.
Günlük konuşma dilinde pek az bilinen sözcük ve deyimlerden başka, kendi yarattığı ilginç deyişleri de sıkça kullanarak oluşturduğu anlatımını alaycı tavrıyla birleştirmiş, özgün bir üslup yaratmıştır.
“Salah Bey Tarihi”ni oluşturan “Kahveler Kitabı”, “Ah Beyoğlu, Vah Beyoğlu”, “Boğaziçi Şıngır Mıngır”, “Sergüzeşt-i Nono Bey”, “Elmas Boğaziçi” ve “İstanbul-Paris” kitaplarında, geçmişin İstanbul kahvelerini, Beyoğlu ve Boğaziçi’nin sanat çevrelerini anlatır.
1990’larda büyük bir coşkuyla tekrar şiire dönmüş; ironik özellikler taşıyan şiirleriyle modern şiirimizi tema ve dil bakımından demokratlaştırmış, geliştirmiştir.

Salah Birsel Eserleri

Şiir
Dünya İşleri
Hacivat’ın karısı
Ases
Kikirikname
Haydar Haydar
Köçekçeler
Bütün Şiirleri
Varduman
Yalelli,
İnce Donanma
Rumba da Rumba
Yaşama Sevinci,

Deneme-eleştiri-günlük
Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu
Boğaziçi Şıngır Mıngır
Sergüzeşt-i Nono Bey
Kahveler Kitabı
İstanbul-Paris
Şiir ve Cinayet
Şiirin İlkeleri
Günlük
Sev Beni Sev
Kendimle Konuşmalar
Kuşları Örtünmek
Kurutulmuş Felsefe Bahçesi
Halley Kimi Kurtarır
Bir Zavallı Sarı At
Yapıştırma Bıyık
Şişedeki Zenci
Asansör
Kediler
Aynalar Günlüğü
Seyirci Sahneye Çıkıyor