Halide Edip Adıvar Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Halide Edip Adıvar, 1884 yılında İstanbul’da doğdu. Babası, Mehmet Edib Bey, annesi Fatma Berifem Hanım’dır. Üsküdar Amerikan Kız Koleji’ni bitirdi. Salih Zeki Bey’le evlendi. 1908’de gazetelerde kadın haklarıyla ilgili yazılar yazmaya başladı. Bu nedenle muhafazakâr çevrelerin tepkisini çekti. 31 Mart olayı sırasında önce Mısıra, ardından İngiltere’ye gitti. Memlekete döndüğünde ikinci bir kadınla evlenmek isteyen kocasından ayrıldı. Öğretmenlik ve müfettişlik görevlerinde bulundu. Balkan Savaşları sırasında hastanelerde hizmet verdi. 1917’de Adnan Adıvar ile evlendi. Bir dönem Amerikan mandasını savundu. 1919’da Sultanahmet Meydanı’nda, İzmir’in işgalini protesto mitinginde çok etkili bir konuşma yaptı. 1920’de onbaşı rütbesiyle Kurtuluş Savaşı’na katıldı, sonra da üstçavuş oldu. Kurtuluş Savaşı’nın ardından Cumhuriyet Halk Fırkası ve Mustafa Kemal Atatürk ile siyasi fikir ayrılıkları yaşadı. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kurucularından olan kocasını destekledi. 1926’da Adnan Adıvar ile birlikte Türkiye’den ayrıldı. 1939 yılına dek yurtdışında yaşadı. 1939’da İstanbul’a döndü ve 1940 yılında İstanbul Üniversitesi’nde İngiliz Dili ve Edebiyatı Kürsüsü başkanlığına getirildi. 1950 yılında TBMM’ye girdi ve bağımsız milletvekili olarak görev aldı. 1954 yılında bu görevinden ayrıldı ve inzivaya çekildi. 9 Ocak 1964 tarihinde İstanbul’da yaşamını yitirdi.

Halide Edip Adıvar’ın Edebi Kişiliği

Halide Edip Adıvar, Türk edebiyatının en ünlü kadın yazarlarından biridir.
Gazete ve dergilerde makaleler ve hikayeler yayımlayarak edebiyat hayatına dahil olmuştur.
Roman, hikâye, anı, tiyatro, mensur şiir gibi türlerde eserler vermiştir.
İlk romanlarında kadın psikolojisini anlatmış, daha sonra Ziya Gökalp’ın etkisiyle Türkçülük düşüncesine yönelmiştir.
Romanları teknik yönden çok başarılı değildir ancak işlediği konular, hareketli ve girişken kişiliği, onun tanınmasını ve okunmasını sağlamıştır.
Romanlarının en güçlü yanı karakter oluşturmadaki başarısıdır. Romanlarındaki güçlü kadın karakterler dikkat çeker.
Eserlerinde romantizmden realizme geçiş açıkça görülmektedir.
Sade bir dil kullanmakla beraber; pürüzlü, düzensiz, savruk ve özensiz bir üslubu vardır.
Yazarın hikâyeleri de birçok yönüyle romanlarına benzer.
Realizmin özelliklerini taşıyan eserlerinde kuvvetli bir gözlem vardır.
Halide Edip Adıvar romancılığı açısından üç dönemde incelenir. Bireysel duyguları ve kadın duyarlılığını anlatan romanlar, Millî Mücadele günleri anlattığı romanlar, Töre romanları
Ateşten Gömlek (1922) ve Vurun Kahpeye (1923) romanlarında Anadolu’ya açılarak Kurtuluş Savaşı yıllarını ve Anadolu’nun sorunlarını ele almıştır. Vurun Kahpeye romanında Aliye adlı öğretmeni Anadolu’ya gönderirken Ateşten Gömlek’te genç subayları Anadolu’da Millî Mücadele’ye katılmaları için teşvik eden Ayşe’yi ön plana çıkarmıştır.
Zeyno’nun Oğlu (1928) romanında Doğu Anadolu’ya, Diyarbakır’a yönelmiş; Döner Ayna (1954) romanında ise Anadolu’yu/köylüyü ve İstanbul’u karşılaştırmıştır.
Sinekli Bakkal ve Tatarcık romanlarında gelenek ve göreneklere yer vermiştir.

Halide Edip Adıvar Eserleri

Roman
Handan
Seviye Talip
Kalp Ağrısı
Raik’in Annesi
Mev’ud
Hüküm
Ateşten Gömlek
Vurun Kahpeye
Sinekli Bakkal
Tatarcık
Sonsuz Panayır
Heyula
Yol Palas Cinayeti
Akile Hanım Sokağı
Kerim Usta’nın Oğlu
Döner Ayna
Hayat Parçaları