EDEBİYAT DERS NOTLARI

Her edebi metin gibi hikâye de yazıldığı dönemin sosyal ve siyasal olaylarından, toplumsal yapıdan, o dönem insanlarının duygu ve düşünce dünyasından, yaşama bakış açısından; kısaca dönemin zihniyetinden çeşitli izler taşır. Her metin bir tema çevresinde oluşur. Eserdeki olay örgüsünü meydana getiren diyaloglar, karşılaştırmalar, çatışma bir temayı oluşturur. Bu yazımızda hikâyede …

Yaşanmış ya da yaşanabilecek olayların mekân ve zaman unsurlarına bağlı olarak anlatıldığı, insan yaşamından kesintiler sunan kısa, kurmaca yazı türüne hikâye (öykü) adı verilir. Hikâye, olay çevresinde gelişir ve anlatmaya bağlı bir metin türüdür. Hikâye Türünün Genel Özellikleri Hikâyeler, insan hayatının bir kısmını, yer ve zaman kavramına bağlayarak anlatır. Hikâyede olay veya durum, …

Yeni ve yakın çağlarda toplumu etkileyen bir olayın doğal destana benzetilerek belli bir sanatçı tarafından söylenmesiyle oluşan destanlara “yapma destan” ya da yapay destan adı verilir. Kurtuluş mücadelesi, doğal afetler ya da önemli kişiler üstüne söylenmiş bu destanlar “epope” niteliği taşımaz. Oluşumunda halkın katkısının bulunmadığı, yaratıcısının tek kişi olduğu ve …

Milletlerin yaşamlarında derin izler bırakan olayların, kahramanların, bir milletin hayal dünyasında ortak sembol ve ifadelerle zenginleştirilmiş uzun, manzum hikayelere destan adı verilir. Destanlar, insanlığın meydana getirdiği ilk sanat eserleri arasında yerini alır. Destanlar, insanların anlatma ve dinleme ihtiyacından doğmuştur. İnsanların gördükleri ve etkilendikleri olayları kendi hayalleriyle süsleyerek anlatmaları sonucu bu …

Çok eski zamanlardan beri anlatılagelen, kaynağı ya da ilk söyleyeni belli olmayan, doğa olaylarını, kişileri, bir varlığın meydana gelişini anlatan, gerçek dışı unsurları da içeren kısa anlatılara efsane ya da söylence adı verilir. Efsane (Söylence) Türünün Özellikleri Efsaneler kuşaktan kuşağa aktarılarak varlığını sürdüren anonim ürünlerdir. Her efsanenin konusu bir kişi, bir doğa …

Tanzimat edebiyatı, edebiyatımızın batı etkisinde gelişen bölümünün ilk dönemlerini kapsar. 3 Kasım 1839 tarihi Osmanlı İmparatorluğu’nun Batı uygarlığı ile olan ilişkilerinde bir dönüm noktası olur. Sadrazam Mustafa Reşit Paşa tarafından ilan edilen Tanzimat Fermanı, Lale Devri’nden bu yana görülen kimi yenileşme hareketlerine büyük bir hız kazandırır. Batı kültürünü tanımak ve …

Tanzimat edebiyatının ikinci dönemi ile Servetifünun arasında kalan yirmi yıllık dönemde eser veren sanatçılara (1876 – 1896) “ara nesil” adı verilir. Ara nesilden özgün, birinci sınıf bir sanatçı çıkmamıştır. Ancak, Fransızca bildiklerinden ve Fransız edebiyatından haberdar olduklarından birçok yabancı eseri Türkçeye çevirmekle yeni türlerin Türk edebiyatına girmesine, yayılmasına hizmet etmişlerdir. …

Mesnevi, İran edebiyatında ortaya çıkmış bir nazım biçimidir. Arap ve Türk edebiyatına İran edebiyatından geçmiştir. Genellikle aruzun kısa kalıplarıyla yazılır. Divan şirinde kullanılan en uzun nazım biçimidir. Mevlana’nın Mesnevi’si 25700, İran şairi Firdevsi’nin mesnevi biçimindeki Şehname’si 60.000 beyitten oluşmaktadır. Mesnevi Türünün Genel Özellikleri Genellikle hikâye etmeye elverişli konularda yazılır. Aşk, …

Özgün düşünme, bireyin yaratıcı ve yenilikçi bir şekilde düşünerek farklı çözümler üretebilmesi ve yeni perspektifler geliştirebilmesidir. Bu kavram, insanın bilgiyi analiz etme, sentezleme ve değerlendirme süreçlerinde benzersiz bir yaklaşım sergilemesini ifade eder. Özgün düşünme becerisi, kişinin kendi düşüncelerini eleştirel bir şekilde değerlendirebilmesi ve bağımsız olarak yeni fikirler ortaya koyabilmesiyle ilgilidir. …

Bir edebi eserin okuyucuları etkileyerek dikkatlerini çekerek ve ilgilerini canlı tutarak bir okumaya devam etmelerini sağlamaya sürükleyicilik adı verilir. Edebiyat eserlerinde sürükleyicilik, okuyucuların metne olan ilgisini artırır ve onları hikâyenin içine çeker. Bu da şu avantajları sağlar: Okuma Deneyimini Geliştirir: Sürükleyici bir metin, okuyucunun deneyimini daha keyifli hale getirir. Bu …