edebiyatimiz.com Yeni müfredata uygun ders notları
İLGİLİ YAZILAR
Klasisizm, 17. yüzyılda Fransa’da doğan ve özellikle yine bu ülkede gelişen edebiyat akımıdır. “Klasik” terimi Fransızca “sınıf” anlamındaki “classe”tan türetilmiştir. Bu akıma bağlı sanatçıların yanı sıra örnek alınması gereken sanatçıları nitelemek için de kullanılmıştır.
Klasisizmin düşünsel temelleri hümanist dünya görüşünün ışığında gerçekleşen Rönesans ve reform hareketleriyle atılır. Bu hareketlerin toplumsal yaşamda yol açtığı çalkantılarla Avrupa bir kargaşa ortamına girer. Fransa’da kırk yıl süren mezhep savaşları yaşanır. 17. yüzyıl başında Fransa kralı 14. Louis, derebeylerinin hâkimiyetini ortadan kaldırarak güçlü bir merkezi otorite oluşturur. Getirdiği katı kural ve yasalarla halkın özlemini çektiği düzen, huzur ve istikrarı sağlamış olur.
Bu düzen gereksinimi edebiyat dünyasında da görülür ve 1635’te Fransız dili ve edebiyatını yönlendirmek üzere Fransız Akademisi kurulur. Klasisizmin doğmasında ve gelişmesinde bu akademinin büyük rolü olur. Aynı yıllar içerisinde Descartes’ın, aklı gerçeğe ulaşmanın tek aracı olarak gören ve duyguların yanıltıcılığını savunan, rasyonalist felsefesi de klasisizm akımını besleyen kaynaklardan biri olur.
Klasisizmin Özellikleri Nelerdir?
- Klasisizmde akıl ve sağduyu ön plandadır. Sanatçılar, duygulara değil akla hitap etmeyi amaçlarlar.
- Eserler evrensel temalar işler ve insani durumları genel bir bakış açısıyla ele alır. Bireysel ve öznel olan yerine, ortak ve evrensel olan öne çıkar.
- Bu anlayışa sahip sanatçılar, eserlerinde mükemmelliği ve kusursuzluğu ararlar. Bu nedenle dil ve üslup açısından son derece titiz davranırlar.
- Klasisizmi savunan sanatçılar doğaya ve gerçek hayata sadık kalmayı savunurlar. Eserlerinde abartıya ve hayal gücüne yer vermezler.
- Klasisizmde sanatın temel işlevlerinden biri de ahlaki değerleri öğretmek ve insanları eğitmektir. Sanat, ahlaki bir mesaj taşımalıdır.
- Tiyatroda üç birlik kuralına uygun davranmışlardır.
- Eserler, ulusal dilin esas alındığı seçkin bir konuşma diliyle yazılmıştır.
- Kaba sözlere; ölüm, yaralama gibi çirkin sahnelere eserlerde yer verilmemiştir.
- Anlatılmak istenen açık ve net bir şekilde ortaya konmuş, gereksiz sözlerden ve süslü anlatımlardan kaçınılmıştır.
Klasisizm Akımının Temsilcileri
Dünya Edebiyatındaki Temsilcileri: Cornielle, Racine, Moliere, La Bruyere, La Fontaine, La Fayette, Pascal, Descartes, Montaigne, Boileau
Türk Edebiyatındaki Temsilcileri: Şinasi, Ahmet Vefik Paşa, Direktör Ali Bey
