Şinasi Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

İbrahim Şinasi Efendi, İstanbul’da dünyaya geldi. Doğum tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte 1826 yılında dünyaya geldiği tahmin edilmektedir. Babası, topçu Yüzbaşı Mehmet Ağa, annesi ise Esma Hanım’dır. Henüz iki yaşındayken babası Ruslarla yapılan savaşta şehit düştü. Çocukluğu yoksulluk içinde geçti. 1832’de Mahalle Mektebi’ne girdi. İlköğretimini Mahalle Sıbyan Mektebi’nde ve Feyziye Okulu’nda tamamladı. Genç yaşta memuriyet hayatına başladı. Tophane Müşiriyeti Mektubî Kalemi’ne girdi. Burada Arapça ve Farsça öğrendi. Fransızca dersleri aldı. Çalışkanlığı ve başarısı ile kısa sürede görevinde yükseldi.

Dönemin sadrazamı Mustafa Reşit Paşa’nın dikkatini çekti. 1849’da maliye alanında eğitim alması için devlet tarafından Paris’e gönderildi. Ancak Şinasi Fransa’da daha çok edebiyat ve dil konularındaki çalışmaları takip etti. 1854’te Paris dönüşünde bir süre Tophane Kalemi’nde çalıştı. Daha sonra Meclis-i Maarif Üyeliği’ne atandı. Mustafa Reşit Paşa’nın ölümünden sonra Yusuf Kâmil Paşa’dan himaye gördü. 1860’da “Tercümanı-ı Ahval”i, 1862’den itibaren “Tasvir-i Efkâr”ı çıkardı. Sultan Abdülaziz’e yönelik eleştirileri nedeniyle devlet memuriyetine son verildi. 1865’te Tasvir-i Efkar’ı Namık Kemal’e bırakıp Fransa’ya kaçtı. 1869’da İstanbul’a gelerek bir matbaa açtı ve yayıncılık hayatına başladı. 13 Eylül 1871’de hayatını kaybetti.

Şinasi’nin Edebi Kişiliği

Şinasi, Tanzimat Edebiyatının kurucularından, edebiyatımızda yeniliğin öncülerindendir.
Şiir, tiyatro, makale, fabl gibi türlerde eserler vermiş, Batı şiirinden çeviriler yapmıştır.
Gazetecilik kültürümüzün oluşmasında çok önemli bir rol oynamıştır. Agâh Efendi ile birlikte ilk özel gazete olan “Tercüman-i Ahval”i çıkarmıştır. Bu gazete Tanzimat Edebiyatının başlangıcı kabul edilir. Daha sonra da tek başına sonra da tek başına “Tasvir-i Efkâr”ı yayımlamıştır.
“Müntahabat-i Eş’ar” adlı kitabında topladığı şiirlerini konuşma dili yalınlığıyla yazmaya çalışmıştır.
Hak, hukuk, adalet, medeniyet, kanun gibi temaları ele alarak şiire yepyeni bir içerik kazandırmıştır.
La Fontaine tarzında ilk fabl örneklerini Şinasi yazmıştır.
Kendisini himaye eden, Tanzimat hareketinin öcülerinden olan Mustafa Reşit Paşa’ya yazdığı kasidelerde eski şiirin mazmun dünyasını bırakmış, onu gerçek nitelikleriyle övmüş; mesnevi tipi uyak kullanarak ve kasidedeki bölümleri atarak klasik kuralları yıkmıştır.
Tek perdelik bir töre komedyası olarak yazdığı “Şair Evlenmesi”, edebiyatımızda Batılı anlamda ilk tiyatro eseridir. Görücü usulüyle evlenmenin sakıncalarını işlediği bu oyunda, orta oyunundaki güldürü ögeleriyle Batılı tiyatro anlayışını ustaca kaynaştırmıştır.
Noktalama işaretlerini edebiyatımızda ilk defa kullanan isim olmuştur.
Klasisizm akımından etkilenmiştir.
Çıkardığı Tercüman-i Ahval ve Tasvir-i Efkâr adlı gazetelerle Türk gazeteciliğine öncülük etmiş ve gazetelerde yayımladığı yazılarla edebiyatımızda makale türünün ilk örneklerini vermiştir.

Şinasi’nin Getirdiği Yenilikler

Batılı anlamdaki ilk tiyatro eserimizi yazdı. (Şair Evlenmesi)
Noktalama işaretlerini kullanan ilk Türk yazarı oldu. (Şair Evlenmesi)
İlk özel gazeteyi çıkardı. (Tercüman-ı Ahval)
La Fontaine tarzında ilk fabl örneklerini yazdı.
Edebiyatımızın ilk makalesini yazdı. (Tercüman-1 Ahval Mukaddimesi)
Dilde sadeleşme hareketinin öncüsü oldu.
Durub-u Emsal-i Osmaniye’yi (Osmanlı Atasözleri) yazarak atasözleri üzerinde ilk incelemeyi yaptı.
Klasik Divan şirinin mirası olan kuralcı anlayışı yıktı.