Tanzimat ile Servetifünûn Edebiyatlarının Karşılaştırılması

Tanzimat ile Servetifünûn Arasındaki Benzerlikler

Tanzimat Dönemi ile Servetifünûn Dönemi arasında ortak bazı özellikler bulunmaktadır. Bu iki dönem arasındaki benzerlikler şunlardır:

• Her iki dönemde de Batı edebiyatı örnek alınmış, Türk edebiyatının Batılılaşması yönünde çalışmalar yapılmıştır.
• Dil iki dönemde de ağırdır. Ancak şunu da söylemeliyiz ki Servetifünûn Dönemi’nde dil eskiye nazaran çok daha ağırlaşmıştır.
• Divan şiirinden gelen aruz ölçüsüyle yazma geleneği iki dönemde de devam etmiştir. Hece ölçüsüyle verilen ürün sayısı yok denecek kadar azdır.

Tanzimat ile Servetifünûn Arasındaki Farklar

Tüm bu benzerliklerin yanı sıra bu iki dönemin örtüşmeyen yönleri de bulunuyor. Tanzimat ile Servetifünûn arasındaki farkları şu şekilde ifade edebiliriz.

• Tanzimat sanatçıları divan şiiri zihniyetiyle yetişmişlerdir. Bu nedenle her ne kadar divan şiirini eleştirseler de tam manasıyla ondan kopamamışlar, eski edebiyatın nazım biçimlerini kullanmaya devam etmişlerdir. Servetifünûncular ise divan edebiyatı nazım biçimlerini tamamen terk etmişler; sone, terza-rima, triyole gibi batı edebiyatından doğan biçimlerle şiirler yazmışlardır. Divan şiirinden kalan tek biçim olan müstezatı da serbestleştirmişlerdir.
• Özellikle Tanzimat’ın ilk döneminde sanat toplumu eğitmede bir araç olarak kullanılmıştır. Şiire “hürriyet, vatan, millet” gibi yeni temalar girer. Toplumsal konular işlenir. Servetifünûn edebiyatı tam anlamıyla bireysel bir anlayışa sahiptir. Sanatçılar toplumsal konulardan uzak durmuş, “aşk, ölüm, doğa” gibi bireysel temaları işlemişlerdir.
• Tanzimat Dönemi sanatçıları dilin sadeleşmesi gerektiğini düşünmüşler ancak bunun için kayda değer bir şey yapmamışlardır. Servetifünun döneminde sanatçıların, dili sadeleştirme adına herhangi bir düşünceleri olmadığı gibi Arapça, Farsça sözcükler bu dönemde daha da çok kullanılmıştır. Ayrıca Fransızca dilinden yapılan çeviriler neticesinde Türkçenin gramer yapısıyla da oynamışlardır.
• Tanzimat edebiyatında tiyatroya büyük önem verilmiştir. Şinasi, Namık Kemal, Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit Tarhan önemli oyunlara imza atmışlardır. Servetifünûncular ise tiyatronun üstünde çok durmamışlardır. Az sayıda eser yazılmış bunlar da çok başarılı olamamıştır.
• Tanzimat Dönemi’nde önceleri çeviri yoluyla edebiyatımıza giren roman ve hikâye türünde ilerleyen yıllarda telif eserler verilmiştir. Şemsettin Sami ile başlayan Türk romancılığı bu dönemde emekleme aşamasını geçirmiştir. İyi niyetli yazılan eserler teknik açıdan oldukça kusurludur. Servetifünûn ile birlikte Türk romanı teknik açıdan kusursuz eserlerle tanışmıştır. Bu dönemde hikâye ve roman gözle görülür biçimde gelişmiştir.
• Tanzimat romanlarında görücü usulüyle evlilik, esaret, yanlış batılılaşma gibi konular işlenmiştir. Servetifünun Dönemi’nde aşk, karamsarlık, hayal-hakikat çatışması en çok işlenen temalardır.
• Tanzimat romanında kadın tipler, hayatın dışına atılmış, kadın hassasiyetine ve ruhuna inilmemiştir. Servetifünûn’la birlikte kadın teması ağırlık kazanmıştır. Tanzimat’ta odalık, cariye, halayık olarak karşımıza çıkan kadınlar artık bir karakterdir.
• Tanzimat sanatçıları ağırlıklı olarak klasisizm ve romantizm etkisindedir. Servetifünûn’da realizm, natüralizm, sembolizm ve parnasizm akımları görülür.