Zeki Ömer Defne Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Zeki Ömer Defne, 1903 yılında Çankırı’nın İmaret Mahallesi’nde doğdu. Dedesi Hattat Ömer Efendi’dir ve asıl adı Mehmet Zeki olup aile lakabı Hanyalıoğlu’dur. Annesi Hacer Hanım, babası Ömer Efendi’dir. İlköğrenimini Çankırı Ertuğrul Mekteb-i İptidaîsi’nde tamamladı. Zorluklarla geçen çocukluk yıllarında savaşların etkisini derinden hissetti. Balkan Savaşı ve 1. Dünya Savaşı sırasında babası askere alınmış, geri hizmette görev yapmıştır. Bu dönemde eğitimine balmumu ve bezir yağı kandillerinin ışığında devam etti ve sınıfını hep birincilikle geçti.

Zekâî ismiyle bilinen Zeki, Ankara Keçiören Muallim Mektebi’nde eğitim gördü ve 18 yaşında öğretmenliğe başladı. Ankara İlköğretmen Okulu’nu birincilikle bitirdikten sonra Çankırı’da ilkokul öğretmenliği yaptı. Daha sonra, ortaokul öğretmeni olabilmek için Fuat Köprülü tarafından yapılan yeterlilik sınavını geçti ve bu göreve başladı. 1925-1935 yılları arasında Kastamonu Lisesi’nde edebiyat öğretmenliği ve idarecilik yaptı. Bu dönemde Behçet Necatigil öğrencisi oldu.

1924 yılında öğretmen Zehra Hanım ile evlendi ve birlikte göreve başladılar. Öğretmenlik mesleğini bir sanat olarak gören Zeki Ömer Defne, sürekli kendini geliştirme çabasında oldu. Kastamonu’da çalışırken yüksek tahsil yapmak istedi ve 18 Şubat 1936 tarihinde Kabataş Erkek Lisesi’ne tayin edildi. Aynı zamanda İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ne kaydoldu. Kabataş Erkek Lisesi’nde ve Alman Lisesi ile Yıldız Harp Akademisi’nde de görev yaptı.

9 Kasım 1950 tarihinde Galatasaray Lisesi‘ne atandı ve burada çalışırken Şişli Terakki Lisesi’nde de ders verdi. Şiir, musiki ve resimle ilgilendi. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından kendisine müfettişlik teklif edilse de bu teklifi kabul etmedi. 27 Eylül 1951’de Fransa’ya gönderildi ve Paris’teki çeşitli liselerde edebiyat derslerini izledi, ünlü ressamların tablolarını inceledi. 13 Temmuz 1968’de Galatasaray Lisesi’nden emekli oldu. Eşi Zehra Hanım’ı 21 Kasım 1990’da kaybetti. Sanatçı, 2 Aralık 1992’de vefat etti ve Kabri Karacaahmet Mezarlığı’ndadır.

Zeki Ömer Defne’nin Edebi Kişiliği

Zeki Ömer Defne, Cumhuriyet Dönemi’nde milli edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiirler yazmıştır. Aşık tarzı söyleyişine yakın bir şairdir. Bu tarz, halk şiirinin özelliklerini modern şiirle birleştirmiştir.
Şiirleri 1940’lı yıllardan itibaren Çınaraltı, Sanat ve Edebiyat, Hareket, Ün, Şadırvan, Edebiyat Dünyası gibi önemli dergilerde yayımlanmıştır. “Musiki” adlı ilk şiiri, 1923 yılında Çankırı’da çıkarılan Halk Yolu dergisinde yayımlanmıştır. Şiirlerinde “Asri Baba” imzasını kullanmış ve siyasi hicivler yazmıştır.
Saz şiiri özelliği gösteren manzumelerinde yurt güzelliklerini yerli motiflerle ve sade bir dille anlatmıştır. Halk şiiri ve halk ağzı söyleyişlerinden etkilenmiştir.
Anadolu’yu şiirlerinin ana teması olarak almış, yurt güzellemeleriyle tanınmıştır.
Yazdığı yurt güzellemeleri şiirlerinde Erzurum, Eğin, Ilgaz, Isparta, Bursa, İstanbul, Konya gibi yerleri çeşitli özellikleriyle tanıtmıştır.
Güçlü bir anlatıma ve duyarlığa sahip olan şiirleri ancak 1970’lerden itibaren kitaplaşmaya başlamıştır.
“Ziller Çalacak” isimli şiiriyle, geniş çevreler tarafından tanınmış ve sevilmiştir.
Sanatçının şiirlerinde Atatürk önemli bir yer tutmaktadır. Cumhuriyetin genç bir öğretmeni olarak modern Türk şiirinin gelişimine katkıda bulunmuştur.
Şiirin yanı sıra musikî ve resimle de ilgilenmiştir. “Dede Korkut Hikâyeleri Üzerinde Edebî Sanatlar Bakımından Bir Araştırma” (1988) adlı çalışması TDK tarafından yayımlanmıştır.
1991’de Türk Kültürüne Hizmet Vakfı tarafından “Türk Kültürüne Hizmet Şeref Ödülü” verilmiştir.