Sadri Ertem Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Sadri Ertem, 1898 yılında İstanbul’da doğdu. Asıl adı Sadrettin olan sanatçının büyükbabası, Mevlevi şairlerden Hasbi Dede; babası, Binbaşı İbrahim Efendi’dir. Çocukluğu babasının vazifesi nedeniyle Anadolu ve Rumeli’nin çeşitli yerlerini dolaşarak geçti. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra İstanbul’a geldi. Üsküdar Askeri Rüştiyesi ve Üsküdar İdadisini bitirdikten sonra Darülfünun’da felsefe öğrenimi gördü. Millî Mücadele yıllarında Anadolu’ya geçti. Hakimiyet-i Milliye ve Yeni Gün gazetelerinde çalıştı. Cumhuriyetin ilanından sonra Telgraf gazetesinin başyazarlığını yaptı. 1925’te orduyu isyana teşvik ile suçlandı. İstiklal Mahkemelerinde yargılandı. Üç ay tutuklu kaldıktan sonra serbest bırakıldı. Çeşitli gazete ve dergilerde hikayeleri yayımlandı. 1939 yılında milletvekili seçildi. 12 Kasım 1943 tarihinde kalp krizi nedeniyle Ankara’da hayatını kaybetti.

Sadri Ertem’in Edebi Kişiliği

• Konularını toplumsal sorunlardan çıkardığı, gözlemden çok kuramsal bilgilere dayanan ve bir tez çevresinde gelişen yapıtlarıyla toplumcu gerçekçi Türk edebiyatının ilk temsilcilerinden sayılır.
• Sadri Ertem, ilk öykülerini 1917 yılında “Genç Yolcular” dergisinde yayımladı. “Uhrevi Belde” isimli öyküsünde ilk kez toplumcu gerçekçi anlayışın izleri görüldü.
• Sanat için sanat anlayışına bilinçli biçimde karşı çıkan ilk sanatçılarımızdandır. Sanatın toplumsal bir ürün olduğu görüşünü savunur. Toplumdaki değişimlerin sanata yansıması gerektiğine inanır.
• Anlatım tekniği açısından çok başarılı olduğu söylenemez. Eserlerinde kimi zaman Ahmet Mithat ekolünün etkisi görülür. Yazar olaylara müdahale ederek gelecekten haber verir. Eserlerinin dil açısında da kusurlu olduğu söylemek mümkündür.
• Sadri Ertem, eserlerinde o güne kadar pek değinilmemiş konu ve temalara yer vermiştir. İşlediği konular çok renkli ve çeşitlidir. Saylan Adası’ndaki yerlilerden Amerika’daki maden işçilerine kadar geniş bir konu yelpazesi vardır.
• Köy-köylü sorunlarını ve yaşamlarını, işveren-işçi sorunlarını anlatarak yoksul halkın çektiklerini dile getirmiştir.
• Her yenilikçi yazar gibi batıl inançlarla mücadele etmek için çaba göstermiştir.
• Misyonerlerin, gizli servislerin ve emperyalistlerin ülkemizdeki faaliyetleri de Sadri Ertem eserlerinde işlenen konular arasındadır.
• “Silindir Şapka Giyen Köylü”de yanlış batılılaşmanın ve kıyafet devriminin eleştirisini yapar.
• En önemli romanı “Çıkrıklar Durunca”dır. Bu eserde 19. yüzyıl sonlarında Avrupa endüstrisi ürünü dokumaların yerli dokumayı yok ediş süreci içinde Osmanlı İmparatorluğunun esnaf, tüccar ve yönetici iş birliğiyle emperyalizme boyun eğdirilişi anlatılır.

Sadri Ertem Eserleri

Roman
Çıkrıklar Durunca
Bir Varmış Bir Yokmuş
Düşkünler
Yol Arkadaşları

Öykü
Silindir Şapka Giyen Köylü
Bacayı İndir Bacayı Kaldır
Korku
Bay Virgül
Bir Şehrin Ruhu
Bacayı İndir Bacıyı Kaldır

Anı-Gezi
Sovyet Rusya Hatıralarım
Bir Vagon Penceresinden