Falih Rıfkı Atay Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Falih Rıfkı Atay, 1894 yılında İstanbul’da doğmuştur. Ailesi aslen Sakaryalıdır. Babası Hoca Hilmi Efendi, annesi Huriye Cemil Hanım’dır. Mekteb-i Tahsil Mektebi’nde ve Mercan İdadisi’nde öğrenim gördükten sonra Darülfünun’da edebiyat tahsili gördü. I. Dünya Savaşı’nda yedek subay olarak Suriye’ye gitti ve Cemal Paşa’nın özel kâtipliğini yaptı. 1918’de yayın hayatına başlayan Akşam gazetesinin kurucuları arasında yer aldı. Damat Ferit hükümeti tarafından Kurtuluş Savaşı’nı destekleyen yazıları nedeniyle idam ile yargılandı. Sakarya Savaşı’nın kazanılmasının ardından Anadolu’ya geçti. Kurtuluş Savaşı’nı destekleyen yazılarını Tanin ve Hakimiyet-i Milliye gazetelerinde sürdürdü. Kurtuluş Savaşı’nın ardından Tetkik-i Mezalim Heyeti’nde görev aldı. 1923 yılında milletvekili seçildi. 27 yıl aralıksız milletvekilliği yaptı. Bir yandan da gazetecilik faaliyetlerine devam etti. Hakimiyet-i Milliye, Ulus, Milliyet gazetelerinde başyazarlık yaptı. İzmir’in kurtuluşundan hemen sonra tanıştığı Mustafa Kemal’e hayatının sonuna kadar bağlı kaldı. Atatürk’ün yakın çevresinde bulundu. Demokrat Parti’nin 1950’de iktidara geçmesinden sonra Dünya gazetesini kurarak muhalefet yaptı. 20 Mart 1971 tarihinde kalp krizi nedeniyle hayatını kaybetti.

Falih Rıfkı Atay Edebi Kişiliği

Falih Rıfkı Atay, Milli Edebiyat Dönemi’nin önde gelen yazar ve gazetecileri arasındadır.
Fıkra, makale, gezi, anı sohbet türlerinde özlü eserleriyle gazete yazarlığının en güzel örneklerini vermiştir.
Aslında fıkra ve makale yazarı olmasına karşın gezi yazılarıyla tanınmıştır. Gezi yazısı türünde Cumhuriyet devrinin en başarılı, en verimli yazarıdır.
Türkçenin bütün inceliklerini, kıvraklığını taşıyan, sağlam, duru, canlı, renkli ve kişilik taşıyan bir anlatımı vardır.
Geniş bir tarih – tercüme kültürüyle beslenmiş; fıkra ve konuşmalarında gericilikle savaşmış, Atatürk ilkelerinin korunup yaygınlaşmasında ve Batılılaşma yolunda çaba göstermiştir. Bu yönüyle siyaset ve fikir hayatımıza yön veren idealist sanatçılardan olmuştur.
Konuşulan, canlı, halk dilinden fikir Türkçesinin üst güzelliklerini yaratır. Bu bakımdan Türkçenin her düşünceyi anlatabilecek bir kıvraklık, bir zenginlik kazanmasında emeği büyüktür.
Halkın kullandığı sözcükleri kısa cümle yapısı içinde titizlikle kullanır.
Edebiyatımızdaki en önemli yerini, gezdiği yerleri yansıtmadaki derin gözlemleriyle kazanmıştır. Özellikle anılarında canlı bir üslubu yeni bir yazı mimarisiyle destekler.
Günlük siyasi olayları ele alan başyazı ve fıkraları yanında Ulus ve Dünya gazetelerinde pazar günleri yayımladığı haftalık yazılarında çok usta bir deneme ve söyleşi yazarı niteliği gösterir.
Gezi ve anı türlerinde Cumhuriyet Döneminin çok ilginç ürünlerini vermiştir.
Halkın anlayacağı sözcükleri titizlikle, kısa cümle yapısı içinde ustaca kullanır.
Yazılarında dil devriminin getirdiği yalın, olgun, akıcı, kuvvetli fikirlerle yüklü kısa cümleli nesir yapısı açıkça görülür.
Fıkra, makale, gezi türlerindeki gazete yazılarıyla ve özellikle Atatürk’ü yakından tanıtan anılarıyla ün kazanan Falih Rıfkı Atay’ın ilk yazıları, Servet-i Fünun dergisinin genç yazarlara ayrılan ek sayfalarında yayımlanmıştır.
Yeni Türk alfabesinin hazırlanması ve uygulanması sırasında Dil Encümeninde görev almıştır. Sağlam, atak, çekici, anlatımı ve duru Türkçesiyle Cumhuriyet basınının Encümeninde usta kalemlerinden biridir.

Falih Rıfkı Atay’ın Eserleri

Fıkra
Niçin Kurtulmamak
Çile
İnanç
Kurtuluş
Pazar Konuşmaları
Bayrak
Eski Saat

Anı
Ateş ve Güneş
Zeytindağı
Atatürk’ün Bana Anlattıkları
Çankaya
Atatürk Ne İdi?
Mustafa Kemal’in Mütareke Defteri
Batış Yılları
Atatürk’ün Hatıraları

Gezi Yazısı
Faşist Roma
Kemalist Tiran
Kaybolmuş Makedonya
Denizaşırı
Yeni Rusya
Moskova-Roma
Bizim Akdeniz
Taymis Kıyıları
Tuna Kıyıları
Hind
Yolcu Defteri