Ahmet Rasim Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Hayatı

Ahmet Rasim, 1865 yılında Fatih’in Sarıgüzel Mahallesi’nde doğdu. Babası Bahaeddin Efendi, Kıbrıs doğumlu olup sonradan ailesiyle Ermenek’e yerleşmiş bir posta ve telgraf memuruydu. Annesi Nevber Hanım ise zengin bir aile tarafından evlatlık olarak yetiştirilmişti. Babasının görevleri nedeniyle ailesi sürekli yer değiştirmiş, Ahmet Rasim de annesiyle birlikte İstanbul’da yaşamıştır.

Eğitimine mahalle mektebinde başlayan Ahmet Rasim, çeşitli okullarda eğitim aldıktan sonra 1875 yılında Darüşşafaka‘ya kaydoldu. Burada edebiyata ilgi duymaya başladı. Şinasi, Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi gibi dönemin önemli şair ve yazarlarını tanıdı, onların fikirlerinden etkilendi. İlk yazı denemelerini bu dönemde yaptı. 1882 yılında Tercüman-ı Hakikat gazetesine yazılar göndermeye başladı, ancak ilk yazısı yayımlanmadı. 1883 yılında Darüşşafaka’dan birincilikle mezun oldu ve kısa bir süre Posta ve Telgraf Nezareti’nde kâtiplik yaptı.

Gazetecilik faaliyetleriyle ünlenen Ahmet Rasim, meclis üyeliği de yapmış olup son yıllarını hastalıklarla geçirmiştir. 21 Eylül 1932’de Heybeliada’daki evinde hayatını kaybeden sanatçı, Abbas Paşa Mezarlığı’na defnedilmiştir.

Ahmet Rasim’in Edebi Kişiliği

• Ahmet Rasim’in edebi kişiliği, gazetecilik faaliyetleriyle yakından ilişkilidir. Yazı hayatına gazetelerde başlamış ve gazetecilik kariyeri boyunca edebi eserler üretmiştir. Bu durum, onun edebi üslubunu ve konularını belirlemiştir.
• Şiir, hikâye, roman, anı, fıkra, sohbet, deneme, makale, tercüme, eleştiri, tarih ve monografi gibi çeşitli türlerde eserler vermiştir. 48 yıllık yazı hayatında pek çok alanda eserler kaleme almış ancak en çok gazetecilikte başarıya ulaşmıştır.
• Yazılarında realist ve mizahi bir anlatım ön plandadır. İstanbul’un günlük hayatını, toplumun gelenek ve göreneklerini, şehrin problemlerini ve eğlence hayatını realist çizgilerle ve mizahi bir dille anlatmıştır. Bu yazıları, kültür tarihimiz açısından büyük bir önem taşır.
• Ahmet Rasim, canlı ve hareketli bir nesir üslubuna sahiptir. Zengin bir kelime kadrosu kullanmış, dilde sadeleşme ve Türkçenin doğru kullanımı konularına önem vermiştir. Özellikle “Şehir Mektupları“ndaki dili ve üslubu, döneminin diğer yazarlarından ayrılmasını sağlamıştır. Öyle ki bu yazıları çok sevildiği için edebiyatımızda “Şehir Mektupçusu” adıyla anılmaya başlanmıştır.
• Gazel, kıta, şarkı, müstezat ve kaside gibi eski tarzda şiirler yazmıştır. Aynı zamanda halk türküleri, maniler, destanlar ve koşmalarla da ilgilenmiş, bu türlerde de eserler vermiştir. Şiirlerinde divan şiiri geleneği ile halk şiiri unsurlarını bir araya getirmiştir.
• Müzisyen kişiliği ile de göze çarpan sanatçının bestelenmiş 60 civarı eseri bulunmaktadır.
• Roman ve öykülerinde Ahmet Mithat Efendi‘nin etkisi açık biçimde görülmektedir. Bu türlerde kaleme aldığı eserler teknik açıdan kusurludur.
• Fransız edebiyatından yaptığı çevirilerle de tanınır. Fransızcadan fen ve edebiyat alanında çeşitli çeviriler yapmış, bu çevirileri dönemin önemli gazetelerinde yayımlamıştır. Çevirmenlik, onun edebi kişiliğinde önemli bir yere sahiptir.
• Edebi eleştiri alanında da eserler vermiştir. Döneminin dil ve edebiyat konularıyla ilgili ciddi ve mizahi yazılar yazmış, özellikle dilde sadeleşme, Türkçe şiirler, lügat ve imla meseleleri üzerinde durmuştur. Eleştirilerinde milli zevki ve irfanı ön planda tutmuştur.
• Ahmet Rasim, Türk edebiyatının Batılılaşma sürecinde “ara nesil” olarak adlandırılan dönemin önemli yazarlarından biridir. “Eski-yeni” tartışmalarının yaşandığı bu dönemde, milli bir edebiyat oluşturma düşüncesini savunmuştur. Osmanlı Dönemi ile Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatı arasında bir köprü oluşturmuştur. Hem eski edebiyatın unsurlarını hem de yeni edebi akımları benimsemiş, bu iki dönemi başarıyla harmanlamıştır.

Ahmet Rasim Eserleri

Makale
Tarih ve Muharrir
Muharrir Bu Ya
Eşkâl-i Zaman

Mektup
Romanya Mektupları

Fıkra
Şehir Mektupları
Gülüp Ağladıklarım

Hatıra
Gecelerim
İki Hatırat Üç Şahsiyet
Eski Maceralardan Fuhş-i Atik (c. 1)
Eski Maceralardan Fuhş-i Atik (c. 2)
Matbuat Hatıralarından Muharrir, Şair, Edip

Hikâye
Leyâl-i Izdırab
Mehalik-i Hayat
Meşakk-ı Hayat
Tecarib-i Hayat
Güzel Eleni
Afife
Mektep Arkadaşım
Numune-i Hayal
Tecrübesiz Aşk
O Çehre
Biçare Genç
İki Damla Gözyaşı
Gam-ı Hicran
Sevda-yı Sermedî
Askeroğlu
İki Günahsız Sevda: Sevda-yı Sermedî – Heva-yı Aşk
İki Güzel Günahkâr: Bedia, Eleni
[Hamamcı] Ülfet

Roman
İlk Sevgi
Derd-i Dil
Bir Sefilenin Evrak-ı Metrukesi
Endişe-i Hayat
Meyl-i Dil
Kitabe-i Gam (cüz 1)
Kitabe-i Gam (cüz 2)
Maişet
Kitabe-i Gam (cüz 3)
Afife
Kitabe-i Gam (cüz 3)
Kitabe-i Gam (cüz 2)
Nakâm